Kardox

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Dûgela Kardox
←Împeratoriya seleukî
 Sala 189ê beriya zayînê — Sala 90ê beriya zayînê
Pehlewanistan→


Şahiya Kardoxan, BZ 60
Şahiya Kardoxan, BZ 60
Agahiyên gelemperî
 Rêveberî
 Paytext
 Ziman Kardoxî
 Dîn bawerî Teşûpê dikirin
 TBH {{{tbh}}}
 TBH/sal {{{tbh kes}}}
 Dirav {{{dirav}}}
 Dem {{{dem}}}
 Nîşana înternetê {{{nîşana înternetê}}}
 Kd. telefonê {{{koda telefonê}}}
 {{{agahîgelemp1 sernav}}} {{{agahîgelemp1}}}
 {{{agahîgelemp2 sernav}}} {{{agahîgelemp2}}}
 {{{agahîgelemp3 sernav}}} {{{agahîgelemp3}}}
 {{{agahîgelemp4 sernav}}} {{{agahîgelemp4}}}
 {{{agahîgelemp5 sernav}}} {{{agahîgelemp5}}}
Gelhe
{{{gelhe}}}
{{{gelhe2}}}
{{{gelhe3}}}
{{{gelhe4}}}
{{{gelhe5}}}
Rûerd
{{{rûerd}}}
{{{rûerd2}}}
{{{rûerd3}}}
{{{rûerd4}}}
{{{rûerd5}}}
Dîrok û bûyer
{{{bûyer1}}}
{{{bûyer2}}}
{{{bûyer3}}}
{{{bûyer4}}}
{{{bûyer5}}}
{{{bûyer6}}}
{{{bûyer7}}}
{{{bûyer8}}}
{{{bûyer9}}}
{{{bûyer10}}}
{{{bûyer11}}}
{{{bûyer12}}}
Serwerî
   {{{sernav serokA}}}
{{{serokA1}}}
{{{serokA2}}}
{{{serokA3}}}
{{{serokA4}}}
{{{serokA5}}}
{{{serokA6}}}
   {{{sernav serokB}}}
{{{serokB1}}}
{{{serokB2}}}
{{{serokB3}}}
{{{serokB4}}}
{{{serokB5}}}
   {{{sernav serokC}}}
{{{serokC1}}}
{{{serokC2}}}
{{{serokC3}}}
{{{serokC4}}}
{{{serokC5}}}
   {{{sernav serokD}}}
{{{serokD1}}}
{{{serokD2}}}
{{{serokD3}}}
{{{serokD4}}}
{{{serokD5}}}
   Key
 Sedsala 1ê ya berî zayînê Zarbiyenûs
 Sala 115ê piştî zayînê Key Manîsarûs
 Sala 340ê piştî zayînê Ardaşîr
 Sala 359ê piştî zayînê Jovîniyan [1]
{{{serokE5}}}
{{{serokE6}}}
{{{serokE7}}}
{{{serokE8}}}
{{{serokE9}}}
Karîna qanûndanînê
{{{perleman}}}
{{{perleman1}}}
{{{perleman2}}}
{{{perleman3}}}
{{{perleman4}}}
{{{perleman5}}}
Ya berê Ya paşê
Împeratoriya seleukîÎmperatoriya seleukî
PehlewanistanPehlewanistan

Kardox (bi yewnaniya kevn: Κορδυηνή, lat. Korduēnḗ;[2] bi latînî: Corduene; bi îbranî: קרטיגיני'‎[3]) an Gordiyan an jî Kurdû herêmeke kevnar bû ku li bakurê Mezopotamya û îro di nav başûrê rojhilata Tirkiya û bakûrî Iraqê parvebûye. Cihê Kardox başûrê rojhilata Ermênyayê Mezin bû.

Li gor Encyclopaedia Britannica, Kardox navê Botan kevnar e.[4] Çavkaniyên ereb û sûryaniyan de li jêra herêma Gola Wanê wek Beth Qardu nav girtiye. Beth Qardu welatek e ku di nav Firat û Çiyayê Cûdî de dirêjbûye .[5]

Di sala 353an de Artêşa Romiyan, vekişîn bakûrê Kardox. Împerator Romê, Iulianus, cardin meşiya li ser Dîjle û danêya fîloya keştî şewitand. Li dema vekişînê hêzên Iulianus li ber parsiyan tarr û marr bûn. Kardox û Arzan bûn parêzgêrrê Parsya.[6]

Jêder[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Arşak Safrastian dibêje ku Kardox û Jûtî netewey wekhev in. Artêşa Deh Hezaran li nizma şilopey Çiyayê Hemrîn destpêkiriye, ew hozên Jûtiyan in û damezrînerê Manj û sekakan in[7]. Kardox navê kurdan yê kevn e.[8]

Li gor Ksenophon[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çavkaniyê cihû[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Xanedanên Kardoxî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

di nexşê da[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Kortsayk û xanedanên Kardoxiyên din (Anjevatsik, Mok)

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ↑ The Later Roman Empire: AD 354-378, Ammianus Marcellinus, Translated by Walter Hamilton, page 155, Contributor Andrew Wallace-Hadrill, Published 1986, Penguin Classics, ISBN 0-14-044406-8
  2. ↑ Karl Müller, Klaudiou Ptolemaiou Geographike hyphegesis, 1. berg, 2. besh, Alfredo Firmin Didot, 2012, ISBN 124-999-259-1, p.947
  3. ↑ Urbach, Efraim Elimelech (1979). The sages, their concepts and beliefs (Çapa 2). Jerusalem: Magnes Press, Hebrew University. r. 552. ISBN 965-223-319-6. OCLC 5436842.
  4. ↑ DARIUS III - DARIUS III, from 1911 Encyclopedia Britanica., ji orîjînalê di 8 tîrmeh 2017 de hat arşîvkirin, roja wergirtinê: 24 hezîran 2014
  5. ↑ Wadie Jwaideh, The Kurdish national movement : its origins and development, Syracuse Univ. Press, 2006, ISBN 081-563-093-X, p.12
  6. ↑ Noel Emmanuel Lenski, Failure of Empire: Valens and the Roman State in the Fourth Century A.D., University of California Press, 2003, ISBN 052-092-853-9, p.175
  7. ↑ A. Safrastian, Kurds and Kurdistan, The Harvill Press, 1948, p. 29
  8. ↑ Jean de Thévenot, The Travels Of Monsieur De Thevenot Into The Levant: In Three Parts. Persia, 2. cilt, Faithorne, 1687, s. 71: "The Curdi called anciently Carduchi, live in the Summer time in Huts made of Canes and Boughs of Trees, and in Winter under Tents:...."


Kurd
Dîrok
Dewlet
Wêje
Ziman
Dîn
Dînên kurdan
Çand
Netewe
Wekî din

Ev lîsteyeke xanedan, dewlet û herêmên otonom ên kurdan e. Heta sedsala 10an têgiha "kurd" bi maneyeke etnîkî nedihat bikaranîn û ji koçerên îranî yên li herêma di navbera Gola Wanê û Gola Ûrmiyeyê re "kurd" dihat gotin.[1] Di çavkaniyên erebî yên serdema navîn de, "kurd" ji koçer û nîvkoçerên ku ne faris bûn û ne jî tirk bûn re dihat gotin.[2][3]

Dewletên destpêkî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Xanedana Eyûbiyan di sala 1193an de

Bermahiyên Xanedana Eyyûbiyan (sedsala 13an–sedsala 19an)[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Gelek pêkhateyên siyasî yên kurdan di serdema piştî hilweşîna Xanedana Eyûbiyan a di sala 1260an de geş bûn. Hin ji van desthilatdaran îdia dikir ku zuryetên eyûbiyan in.

Herêmên tampon di navbera Osmanî û Îranê de (sedsala 13em–19em)[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di dîrokê de ji ber sedemên curbecur, pêkhateyên kurdan wekî herêmên tampon di navbera Împeratoriya Osmanî û Îranê de hebûn. Çend ji wan ev in:

Xanedanên din ên esil kurd[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Xanedana Sefewiyan sedsalên 16-18an
Xanedana Zendan di 1776an de

Dewletên sedsala 20-21ê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Niha[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Nexşe[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  • Mox (Mok) û Ancewasî (Anjevatsik)

    Mox (Mok) û Ancewasî (Anjevatsik)

  • Zendiyan

    Zendiyan

  • Eyûbiyan

    Eyûbiyan

  • Keyekseriya Medî

    Keyekseriya Medî

  • Kardox

    Kardox

  • Di peymana Sevrê de Kurdistana serbixwe (1920)

    Di peymana Sevrê de Kurdistana serbixwe (1920)

  • Kurdistana Sor (1923–1929)

    Kurdistana Sor (1923–1929)

  • Hikûmeta Herêma Kurdistanê

    Hikûmeta Herêma Kurdistanê

Mijarên têkildaar[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Bîbliyografî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ev gotar ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a Wîkîpediyaya îngilîzî pêk tê.
  1. ↑ van Bruinessen, Martin (1989). A. Andrews, Peter (ed.). "The ethnic identity of the Kurds". Ethnic Groups in the Republic of Turkey: 5.
  2. ↑ Limbert, John (1968). "The Origins and Appearance of the Kurds in Pre-Islamic Iran". Iranian Studies. 1 (2): 48. doi:10.1080/00210866808701350. JSTOR 4309997 – bi rêya JSTOR.
  3. ↑ James, Boris (îlon 2006). "Uses and Values of the Term Kurd in Arabic Medieval Literary Sources". Institut Kurde. Roja wergirtinê: 4 nîsan 2021.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  4. ↑ Bosworth (1994). "Daysam". Iranica Online.
  5. ↑ Tor, D.G. (2017). The Abbasid and Carolingian Empires: Studies in Civilizational Formation. Brill Academic Pub. r. 54-55.
  6. ↑ a b Amir Hassanpour, Nationalism and Language in Kurdistan, 1918-1985, Mellen Research University Press, 1992, p. 50.
  7. ↑ Gunter (2010), r. 117.
  8. ↑ Aḥmad, K. M. (1985). "ʿANNAZIDS". Iranica Online. II.
  9. ↑ Aḥmad, K. M. (1985). "ʿANNAZIDS". Iranica Online. II.
  10. ↑ Büchner 2012.
  11. ↑ Spuler 2012.
  12. ↑ Han, Şeref (Çev. İbrahim Sunkur) (2016). Şerefname. Van: Sîtav. r. 204. ISBN 978-605-66520-1-1.
  13. ↑ R. S. Humphreys, Ayyubids, "Encyclopaedia Iranica", (August 18, 2011),
  14. ↑ Oberling, P. "BANĪ ARDALĀN". Encyclopædia Iranica. Roja wergirtinê: 21 îlon 2011.
  15. ↑ David Mcdowall (1996). The Kurds (PDF). Minority Rights Group International Report. r. 20. Roja wergirtinê: 2 gulan 2020.
  16. ↑ Najat Abdulla-Ali (2006). Empire, frontière et tribu Le Kurdistan et le conflit de frontière turco-persan (1843-1932) (bi frensî). r. 159.
  17. ↑ Alexei Lidov, 1991, The mural paintings of Akhtala, p. 14, Nauka Publishers, Central Dept. of Oriental Literature, University of Michigan, ISBN 5-02-017569-2, ISBN 978-5-02-017569-3, It is clear from the account of these Armenian historians that Ivane's great grandfather broke away from the Kurdish tribe of Babir
  18. ↑ Vladimir Minorsky, 1953, Studies in Caucasian History, p. 102, CUP Archive, ISBN 0-521-05735-3, ISBN 978-0-521-05735-6, According to a tradition which has every reason to be true, their ancestors were Mesopotamian Kurds of the tribe (xel) Babirakan.
  19. ↑ Richard Barrie Dobson, 2000, Encyclopedia of the Middle Ages: A-J, p. 107, Editions du Cerf, University of Michigan, ISBN 0-227-67931-8, ISBN 978-0-227-67931-9, under the Christianized Kurdish dynasty of Zak'arids they tried to re-establish nazarar system...
  20. ↑ Ünal (1999), rr. 262–263.
  21. ↑ Hassanpour, Amir (1989). "BŪKĀN". Encyclopedia Iranica. IV.
  22. ↑ Han, Şeref (Çev. İbrahim Sunkur) (2016). Şerefname. Van: Sîtav. r. 375. ISBN 978-605-66520-1-1.
  23. ↑ Ghalib (2011), r. 50.
  24. ↑ Ebraheem (2013), r. 235.
  25. ↑ Hakan (2002).
  26. ↑ Başçı (2019), r. 63.
  27. ↑ a b c Maisel (2018), r. 131.
  28. ↑ Soyudoğan (2015).
  29. ↑ Verheij (2018).
  30. ↑ Flynn (2017), r. 663.
  31. ↑ Aboona (2008), r. 175.
  32. ↑ a b Eppel (2018), r. 42.
  33. ↑ Top (1998), r. 6-9.
  34. ↑ Kaplan (2015), r. 4.
  35. ↑ Nusret Aydın, Diyarbakır and Mirdasiler History, 2011, p. 304-305
  36. ↑ Dehqan & Genç (2019).
  37. ↑ Behn (1988).
  38. ↑ a b Tapper, Richard (2010). "Shahsevan". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (alîkarî)
  39. ↑ Dehqn, Mustafa (2009). "Arkawāzī and His Baweyaļ: A Feylî Elegiac Verse from Piştiku". Iranian Studies. 42 (3): 409–422. doi:10.1080/00210860902907362. JSTOR 25597563.
  40. ↑ Canard, M. (24 nîsan 2012). "Ḥamdānids". Encyclopaedia of Islam, Second Edition (bi îngilîzî). Brill.
  41. ↑ Kennedy, Hugh N.; Barbir, Karl (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the Sixth to the Eleventh Century (bi îngilîzî). Pearson/Longman. ISBN 978-0-582-40525-7.
  42. ↑ Matthee 2005; Matthee 2008.
  43. ↑ Amoretti & Matthee 2009.
  44. ↑ Savory 2008.
  45. ↑ Perry, John. "ZAND DYNASTY". iranicaonline.org (bi îngilîzî). Encyclopædia Iranica. Roja wergirtinê: 24 adar 2017. The founder of the dynasty was Moḥammad Karim Khan b. Ināq Khan (...) of the Bagala branch of the Zand, a pastoral tribe of the Lak branch of Lors (perhaps originally Kurds; see Minorsky, p. 616) (...)
  46. ↑ ...the bulk of the evidence points to their being one of the northern Lur or Lak tribes, who may originally have been immigrants of Kurdish origin., Peter Avery, William Bayne Fisher, Gavin Hambly, Charles Melville (ed.), The Cambridge History of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic, Cambridge University Press, 1991, ISBN 978-0-521-20095-0, p. 64.
  47. ↑ Kemper, Michael; Conermann, Stephan (2011). The Heritage of Soviet Oriental Studies. Routledge. r. 92. ISBN 978-1-136-83854-5. In 1992 the area of Laçin was occupied by Armeian forces; a "Kurdish Republic of Laçin" was subsequently declared by local Kurds, but this remained a rather short-lived - not to say stillborn - adventure

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

[[Kategorî:Dîrok]]

Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Kardox&oldid=1181798" hatiye standin.