Xanedana Eyûbiyan
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
![]() Nexşeya mezinbûna Împaratoriya Eyûbiyan di bîn Selahedîn Eyûbi di sala 1193an
| |||||||||||||||||||||||||||
|
Kurd |
---|
![]() |
Malbata Eyûbiyan li hawîrdorî Îranê (rojava û bakûrê Îrana îro) mabûn. Malbata Selahaddîn Eyûbî, malbateke kurd e ji êla Rewadiyan e. Ji vê êlê Şadî bi herdû kurên xwe re Esededîn Şêrko û Necmedîn Eyûb ji gundê Ecdankanê çûne Bexdayê û ji wir jî piştre çûn li Tikrîtê bicihbûn. Şadî li Tikrîtê mir û herdû kurên wî çûn ketine xizmeta Mucehededînê Gîtanî de. Gîtanî dît, ku Eyûb jîr û zane ye, rabû wî xist destkarê Tekrîtê. Selaheddîn Eyûbî di 1136 an de li Tekrîtê hate dinyayê. Bav û apê Selahedîn çûne cem Îmadedîn Zengî xwediyê Mûsilê. Wî gelekî guh da wan û Eyûb kire waliyê Belbekê.
Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Piştî mirina Îmadedîn Eyûb bi maltaba xwe ve çû Şamê û xwe gehande Nûredîn kurê Îmadedînê Zengî xwediyê Helebê. Nûredînê Zengî Hims û Rehba dane Eyûb û ew kire mîrekî mazin, Şêrko jî rêkire Misrê, da şerê melek Mensûr bike, yê destdirêjî şawîrê kiribû. Şêrko biraziyê xwe Selahedîn jî bixwe re bir. Şêrko ji ber mêranî û rastiya xwe bûbû destê siltan Nûredîn, yê rastê. Şêrko piştî demekê vegera welatê Şamê, ji hingî ve êdî rola Selahedinî siyasî destpê kir û berz bû.
Ji ber ko Frengan çavên xwe berdane Misre, Şêrko dîse vegerayê û Selahedîn jî rêkire bajarê Skenderiyê. Şêrko wezîrê Misrê bû û dest li ser danî. Ta mirina wî sala 1168 her Şêrko karûbarê Misrê gerand. Piştre li wir Selahedîn bû wezîrê pêşî, lê ji ber rastî û dadeweriya xwe êdî ew bûbû şahê dilê misriyan. Selahedîn Freng di şerê li Dimyatê de şkand. Bavê wî jî hate Misrê, gehayê. Piştî mirina xelîfê fatimî Adid (al-'Adid) êdî Selahedîn bû serdestê Misrê yê bêhempa. Û piştî ko Nûredînê Zengî mir êdî Selahedîn xwe kire siltanê Misrê. Bi vê hikmê malbata Eyûbiyan sazkir.
Bi şer Yemen, Sûdan û Felestîn vekirin û sala 1174 dest danî ser Şam, Mûsil û Helebê. Sala 1187 di şerê Hetînê de zora xaçperestan bir û Quds vekir. Şahê Inglîstanê Richard (bixwîne: Rîçard), yê bi dilê şêr navkirî careke din êrîşî Eyûbiyan kir, da Qudesê vegerêne, lê biser neket. Di sala 1192 levhantinek di nav herdû aliyan de çêbû, û şer rewasta. Li gor vê levhatinê ji erda ber lêva deryayê pê ve, ya di nav Sûr û Yafa de titişt di destê xaçperestan de nema.
Yek ji mezintirîn bûyerên di dîroka erebî de vekirina eyûbî, ya welatê Yemenê ye. Ji ber ko mîrekên eyûbî bi vê vekirinê Yemen, Misir, Sûriya û welatê Cezîrê (niha di nav destê Sûrî, Îraq û Tirkiyeyê de ye) kirine yek. Bi vê yêkitiyê biserketina mezin li ser xaçeperestan bû û welatê ereban gehane hev.
Hikûmdar[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Hikûmdaren Misirê
- 1171–1193: an-Nasir Yusuf (Selahedîn)
- 1193–1198: al-Aziz Uthman,
- 1198–1200: al-Mansur Muhammad I., dessen Sohn
- 1200–1218: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
- 1218–1238: al-Kamil Muhammad I.
- 1238–1240: al-Adil Abu Bakr II.
- 1240–1249: as-Salih Ayyub
- 1249–1250: al-Mu'azzam Turan Schah
- 1250–1254: al-Aschraf Musa
Hikûmdaren Sûriyê
- 1174–1193: an-Nasir Yusuf (Selahedîn)
- 1193–1196: al-Afdal Nur
- 1196–1218: al-Adil Abu Bakr I.
- 1218–1227: al-Mu'azzam Isa
- 1227–1229: an-Nasir Dawud
- 1229–1237: al-Aschraf Musa
- 1237–1237: as-Salih Ismail
- 1237–1238: al-Kamil Muhammad I.
- 1238–1238: al-Adil Abu Bakr II.
- 1238–1239: as-Salih Ayyub
- 1239–1245: as-Salih Ismail
- 1245–1249: as-Salih Ayyub
- 1249–1250: al-Mu'azzam Turan Schah
- 1250–1260: an-Nasir Yusuf
Mîren Helebê
- 1183–1186: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
- 1186–1216: as-Zahir Ghazi
- 1216–1236: al-Aziz Muhammad
- 1236–1260: an-Nasir Yusuf
Mîren Hemayê
- 1178–1191: al-Muzaffar Umar I.
- 1191–1221: al-Mansur Muhammad I.
- 1221–1229: an-Nasir Kilidsch Arslan
- 1229–1244: al-Muzaffar Mahmud
- 1244–1284: al-Mansur Muhammad II., dessen Sohn
- 1284–1299: al-Muzaffar Umar II.
- 1310–1331: al-Mu'ayyad Abu l-Fida (Xronîst)
- 1331–1334: al-Afdal Muhammad III.
Mîren Homîse
- 1164–1169: Asad ad-Din Schirkuh I.
- 1178–1186: Nasir ad-Din Muhammad
- 1186–1240: al-Mudschahid Schirkuh II.
- 1240–1246: al-Mansur Ibrahim
- 1246–1248: al-Aschraf Musa
- 1248–1260: an-Nasir Yusuf
- 1248–1263: al-Aschraf Musa
Mîren Kêrak
- 1188–1218: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
- 1218–1227: al-Mu'azzam Isa
- 1227–1248: an-Nasir Dawud
- 1250–1263: al-Mughith Umar
Mîren Yemenê
- 1173–1179: al-Mu'azzam Turan Schah
- 1179–1197: al-Aziz Tughtegin
- 1197–1202: al-Mu'izz Ismail
- 1202–1214: an-Nasir Ayyub
- 1214–1215: al-Muzaffar Sulaiman
- 1215–1229: al-Mas'ud Yusuf
Mîren Cîzîra Botan
- 1185–1193: an-Nasir Yusuf (Saladin)
- 1193–1200: al-Adil Abu Bakr I. (Saphadin)
- 1200–1210: al-Wahad Ayyub
- 1210–1220: al-Aschraf Musa
- 1220–1247: al-Muzaffar Ghazi
- 1247–1260: al-Kamil Muhammad
Mîren Heskîfê
- 1232–1239: as-Salih Ayyub
- 1239–1249: al-Mu'azzam Turan Schah,
Galerî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Mijarên têkildar[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ↑ Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (kanûna pêşîn 2006). "East-West Orientation of Historical Empires" (PDF). Journal of world-systems research. 12 (2): 219–229. Ji orîjînalê (PDF) di 22 sibat 2007 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 9 kanûna paşîn 2012.
- Rojnameya Hevkarî, jimara 14 (sala...?)
Dewletên kurdan | ||||
---|---|---|---|---|
Hilhatin | Serdema Navîn | Serdema Nûjen | Sedsala 20an | Sedsala 21ê |