Xanedana Hesnewiyan

Dûgela Hesnewiyan Dûgela Berzîkan
← 961 — 1047 → →
Firehbûna dewleta Berzîkan
Agahiyên gelemperî
Rêveberî
Paytext		Sermaç
Ziman		Kurdî
Dîn		Îslam
TBH
TBH/sal
Dirav
Dem
Nîşana înternetê		{{{nîşana înternetê}}}
Kd. telefonê		{{{koda telefonê}}}
{{{agahîgelemp1 sernav}}}		{{{agahîgelemp1}}}
{{{agahîgelemp2 sernav}}}		{{{agahîgelemp2}}}
{{{agahîgelemp3 sernav}}}		{{{agahîgelemp3}}}
{{{agahîgelemp4 sernav}}}		{{{agahîgelemp4}}}
{{{agahîgelemp5 sernav}}}		{{{agahîgelemp5}}}
Gelhe
		{{{gelhe}}}
		{{{gelhe2}}}
		{{{gelhe3}}}
		{{{gelhe4}}}
		{{{gelhe5}}}
Rûerd
		{{{rûerd2}}}
		{{{rûerd3}}}
		{{{rûerd4}}}
		{{{rûerd5}}}
Dîrok û bûyer
Serwerî
{{{sernav serokA}}}
		{{{serokA1}}}
		{{{serokA2}}}
		{{{serokA3}}}
		{{{serokA4}}}
		{{{serokA5}}}
		{{{serokA6}}}
{{{sernav serokB}}}
		{{{serokB1}}}
		{{{serokB2}}}
		{{{serokB3}}}
		{{{serokB4}}}
		{{{serokB5}}}
{{{sernav serokC}}}
		{{{serokC1}}}
		{{{serokC2}}}
		{{{serokC3}}}
		{{{serokC4}}}
		{{{serokC5}}}
{{{sernav serokD}}}
		{{{serokD1}}}
		{{{serokD2}}}
		{{{serokD3}}}
		{{{serokD4}}}
		{{{serokD5}}}
Key
961–979		Hesenweyhê kurê Husên (ewil)
1014–1047		Ebû Salim Deysemê kurê Ebî Ganîm (dawîn)
		{{{serokE3}}}
		{{{serokE4}}}
		{{{serokE5}}}
		{{{serokE6}}}
		{{{serokE7}}}
		{{{serokE8}}}
		{{{serokE9}}}
Karîna qanûndanînê
	{{{perleman}}}
		{{{perleman1}}}
		{{{perleman2}}}
		{{{perleman3}}}
		{{{perleman4}}}
		{{{perleman5}}}
Ya berê Ya paşê Ebasî Selçûqî Enaziyan

Dewlata Hesnewiyan (yan jî Hesenûyî, Heseneweyhî) yan jî Dewleta Berzîkan Bingeha vê dewletê, serekêlê êla Berzîkaniyan Mîr Husen di sala 941'an de li bajarên Dînewer û Şehrezorê avêtiye. Birayên wî yên bi navê Vendad û Ganîm jî serekêlên êla Îşaniyan bûn. Ji bo wê bajarên Dînewer, Hemedan, Nîhawend, Samxan û herêma Azerbaycanê de gelek bajarokan serwerî ya van herdu birayan qebul kiribûn û bi girêdayê wan dijîn. Lê dema ku sala 960'an de Vendad, 961'an de jî Ganîm jiyana xwe ji dest dan, serweriya hemû welatî derbasê Hesneweyhê kurê Mîr Husên bû.

Hesneweyh

Hesneweyh, piştî mirina bavê xwe derbasê text bû. Tê gotin ku esil damêzrênerê vê dewletê ew e. Çimkî dema bavê wî de navenda dewletê hê xurt nebû, îstîkrar tunebû. Derbarê dewra Hesneweyh de zêde agahî tinin. Tê gotin ku li Buweyhiyan de Mûîzzû'd-Dewle di fermandariya Yînal Kûş de artêşek li Mûsilê şandiye bajarê Şehrezorê. Lê hesneweyh, li rojavayê Hewlêrê de rêya vê artêşê digirê û wana têk dibe. Lê Mûîzzû'd-Dewle bes nake û artêşeke nû ve êrîşê Dînewerê dikê û talan dike. Li pey vê bûyerê re li Cûrcanê ku ji aliyê dijminan ve êrîş hat li ser birayê Mûîzzû'd-Dewle yê bi navê Rûknû'd Dewle, wî jî ji birayê xwê alîkarî xwest. Ji bo vê jî Mûîzzû'd-Dewle ji Mîr Hesneweyh aşîtî xwest û wî jî qebûl kir. Lê sala 966'an de di navbera Mîr Hesneweyh û Îzû'd Dewle Baxtiyarê kurê Mûîzzû'd-Dewle de dîsa şer derket. Piştî vî şerî de Îzû'd Dewle Baxtiyar têk çû, Mîr Hesneweyh jî xurttir bû û bandora xwe zêde kir. Lê sala 967'an de li hev hatin û li dijî Hemdaniyan bûn yek. Piştî vê Îttîfaqê şer de Ebû Taxlib el-Hemdanî têk birin û Mîr Hesneweyh paşê vegeriya Dînewerê. Di navbera Hesnewiyan û Deylemiyan jî vê dewrê de xirab bû. Hikumdarê Deylemiyan Sehlan bîn Musafir ji bo ku Dewleta Hesnewiyan ji holê rake artêşek amade kir û êrîş li ser Mîr Hesneweyh kir lê Mîr Hesneweyh dora artêşa wan girt û ji xeynê vê li dora wan agir dada. Deylemiyan jî berxwenedan û teslîm bûn. Rûknû'd Dewle dema ku ev agahî bihîst di fermandariya Ebû'l Fadl bîn Amîd de artêşek şand lê Ebû'l Fadl dema ku hat bajarê Hemedanê mir. Kurê wî Ebû'l Fetih derbasê cihê wî bû paşê vegerîya bajarê Reyê û Mîr Hesneweyh re jî peymana aşîtiyê çêkir. Mîr Hesneweyh jî ji bo vê jesta wî gelek xelat û pêncî hezar (50.000) Dînar şandiye wî re. Piştre di nawbera Buweyhiyan de şer derket. Mîr Hesneweyh pêşiyê destek da Bextiyar paşê jî li dijî Adûdû'd-Dewle destek da birayê wî Fahrû'd-Dewle. Mîr Hesneweyh, di sala 979'an de li payîtexta dewletê li Sermaçê jiyana xwe ji dest da.

Hikumdarên heseneweyhî

• Hesenweyhê kurê Husênê Berzîkanî, 961-979?
• Nasiredîn Bedirê Hesenweyhê, 979-1014?
• Hilalê kurê Bedir, 1014-1018
• Tahirê kurê Hilal, 1018-1032
• Ebû Salim Deysemê kurê Ebî Ganîm 1032-1047

Têkildar

• Lîsteya xanedan û dûgelên kurdan