Here naverokê

Pekîn

Girêdanan biguhêre
Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Pekîn
北京市 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
  • Bajarên paytext
北京市 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Pekîn li ser nexşeyê
Map
Pekîn li ser nexşeya Çîn nîşan dide
Pekîn
Pekîn
Koordînat: 39°54′14.51″Bk 116°24′27.11″Rh / 39.9040306°Bk 116.4075306°Rh / 39.9040306; 116.4075306
ParzemînAsya Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
DewletÇîn, Komara Çînê, Wang Jingwei regime, Provisional Government of the Republic of China, Komara Çînê, Beiyang Government, Xanedana Qing, Xanedana Ming Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Paytexta
Merkeza îdarî
  • Tongzhou District Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Îdarî
 • ŞaredarYin Yong (2022–) Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Qada rûerdê
 • Giştî16410.54 km2 (633.614 sq mi)
Bilindahî
43 m (141 ft)
Nifûs
19.612.368 (2010), 21.705.000 (2015), 21.710.000 (2017), 15.380.000 (2005), 21.893.095 (2020) Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Dem
Koda telefonê10 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Malperwww.beijing.gov.cn/ Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Pekîn[1] yan Beijing, paytexta Komara Gel a Çînê ye ku zêdetirî 21 milyon şêniyê paytexta neteweyî ya herî qerebalix ê cîhanê ye û piştî bajarê Şanghayê duyem bajarê herî mezin ê Çînê ye.[2] Bajêr li bakurê Çînê ye ku wekî şaredariyek di bin rêveberiya rasterast a Konseya Dewletê de ye û bi 16 navçeyên bajarî, derbajarî û gundewarî ve tê birêvebirin.[3] Pekîn ji xeynî bajarê ciran a Tianjin, bi piranî ji aliyê Parêzgeha Hebei ve dorpêçkiriye ku bi hev re, sê beşên megalopolîsa Jingjinji û herêma paytexta neteweyî ya Çînê pêk tînin.

Pekîn bajarekî cîhanî ye ku yek ji navendên sereke yên cîhanê ye û ji bo çand, dîplomasî, siyaset, darayî, karsazî û aborî, perwerde, lêkolîn, ziman, turîzm, medya, werzîş, zanist, teknolojî û veguheztinê navendek girîng e. Wekî megabajar, Pekîn ji hêla nifûsa bajarî ve piştî Şanghayê duyem bajarê herî qelebalix ê Çînê ye.[4] Bajar navenda piraniya pargîdaniyên herî mezin ên dewleta Çînî ye ku hejmareke herî mezin a pargîdaniyên Fortune Global 500ê li cîhanê û malavaniya saziyên darayî yên herî mezin ên cîhanê dike.[5] Di heman demê de bajêr navenda sereke yê otobana neteweyî û rêhesiniya tora bilez û navenda serekeyê rêya hesiniya normal e. Balafirgeha Navneteweyî ya Pekînê ji sala 2010an vir ve ji hêla seyrûsefera rêwiyan ve balafirgeha herî qerebalix ê Asyayê ye duyem balafirgeha herî qerebalix ê cîhanê ye.[6] Balafirgeha Navneteweyî ya Pekîn Daxing ku balafirgehek navneteweyî ya duyem li Pekînê ye, termînala balafirgeha yek-avahî ya herî mezin a cîhanê ye.[7][8]

Pekîn ku hem bi şêwaza mîmariya nûjen û hem jî kevneşopî berhev dike, yek ji kevintirîn bajarên cîhanê ye ku xwedan dîrokek dewlemend e ku ji sê hezar salan vedigere. Berjêr yek ji Çar Paytextên Kevin ên Mezin ên Çînê ye ku Pekîn di piraniya heşt sedsalên çûyî de bûye navenda siyasî ya welêt û ji hêla nifûsê ve di piraniya hezarsala duyem a p.z. de bajarê herî mezinê cîhanê bû.[9] Li gel çiyayên ku ji sê aliyan ve bajarê hundirîn dorpêç dikin, ji xeynî dîwarên kevnar ên hundir û derveyî, Pekîn ji hêla stratejîk ve hatiye amade kirin û pêşkevtî bû ku dibe bajarê împerator û bi vî rengî cihek bêkêmasî bû ku bibe paytexta emperyal. Bajar bi qesrên xwe yên dewlemend, perestgeh, park, baxçe, gor, dîwar û dergehên xwe navdar e.[10] Pekîn yek ji girîngtirîn cihên geştiyariyê yên cîhanê ye. Di sala 2018an de, bajêr piştî Şanghayê duyemîn bajarê geştiyariyê yê cîhanê bû. Pekîn malavaniya gelek bîrdar û muzexaneyên neteweyî ye û heft şûnwarên Mîrateya Cîhanî ya UNESCOyê ku di wan de Bajarê Qedexe, Perestgeha Bihuştê, Qesra Havînê, Gorên Ming, Zhoukoudian û beşên Dîwarê Mezin û Kanala Mezin dike.[11] Siheyuans, şêwaza xanî ya kevneşopî ya bajêr û hutong, kuçeyên teng ên di navbera siheyuanan de, cihên balkêş ên geştiyariyê yên sereke ne.

Wêne

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  • Bajarê qedexe li Pekînê.
    Bajarê qedexe li Pekînê.
  • Wêneyek ji Pekînê.
    Wêneyek ji Pekînê.
  • Dîmenek ji avahiyên bilind, Pekîn.
    Dîmenek ji avahiyên bilind, Pekîn.
  • "Zhongguancun" cihê peykerên orîjînal.
    "Zhongguancun" cihê peykerên orîjînal.
  • Dongcheng, Pekîn.
    Dongcheng, Pekîn.
  • Pekîn CBD di sala 2022an de.
    Pekîn CBD di sala 2022an de.

Çavkanî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ Aydoğan, Mustafa (2012). Rêbera rastnivîsînê (Çapa yekem). Beyoğlu, İstanbul. r. 43. ISBN 978-605-86516-0-9. OCLC 863044667.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (lînk)
  2. ^ "China: Provinces and Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". www.citypopulation.de. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  3. ^ "Jêderk 1". web.archive.org. 10 adar 2009. Ji orîjînalê di 10 adar 2009 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  4. ^ "Beijing | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  5. ^ "Top 100 Banks in the World". www.relbanks.com. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  6. ^ "Year to date". web.archive.org. 29 kanûna paşîn 2017. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 29 kanûna paşîn 2017. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk)
  7. ^ "Inside China's mega-airport". BBC News (bi îngilîziya brîtanî). Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  8. ^ Taylor, Alan. "Photos: The World's Largest Airport-Terminal Building - The Atlantic". www.theatlantic.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  9. ^ "Top Ten Cities Through History". www.thingsmadethinkable.com. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  10. ^ "World Book". worldbookonline.com. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.
  11. ^ "Pekîn". web.archive.org. 29 çiriya paşîn 2014. Ji orîjînalê di 29 çiriya paşîn 2014 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 tîrmeh 2023.

Girêdanên derve

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Commons Li Wikimedia Commons medyayên di warê Pekîn de hene.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Pekîn&oldid=1715614" hatiye standin.