Adi Holzer: Serpêhatî (Lebenslauf) (1997). Adi Holzer jiyanê dişibîne bendê canbazan
Jînenîgarî, biyografî (gr. βιογραφία, ji βίος bíos „jiyan“ û grafîk), ji bi rêkûpêk nîgarkirina jiyana (jîna) kesan re tê gotin.
Biyografî dikare bi nivîskî yan gotinî be. Cureyek wê jî xwejînenîgarî (otobiyografî) ye. Otobiyografiyê mirov bi xwe, li ser xwe çêdike. Yan jî qet nebe pirraniyê bi xwe dike.
Zû de ye jînenîgarî tên amadekirin. Di dema Greka antîk de biyografî dihatin nivîsandin.
Di biyografiyê de sîstematî, birêkûpêkî girîng e. Mirov nikare bêî sîstematîkên jînenîgariyekê binivîsîne. Di jînenîgariyê de bûyer û demên girîng tên tomarkirin. Mirov nikare tiştên ne girîng in û bêwate ne binivîsîne. Biyografiyeke baş ji ristinên rastegînî pêk tên. Tomarkirinên farazî û razber, nirxê jînenîgariyekê kêm dikin. Helbet ev prînsîp ne ji bo berhemên wêjeyî ye.
Di jînenîgariyan de bo mînak behsa jidayîkbûn, perwerde, pîşe, marîbûn (zewac), mirin, berhem, tecrûbeyên jiyanê, bûyerên girîng ûêd tên tomarkirin.
Prînsibeke din jî ew e ku biyografiyek divê tevahiya jiyana kesê rabixe ber çavan. Mirov nikare bo mînak tenê behsa zaroktî yan çend salên perwerdeya yekê bike.
Biyografî divê bi xwe neyê nivîsandin. Heger bê nivîsandin dibe xwejînenîgarî. Qîmeta jînenîgariyê ji ya xwejînenîgariyê bilindtir e.
Li Kurdistanê dengbêj bi hostayî jînenîgariyen vedibêjin. Ew viya bi gotin û stranê dikin. Di biyografiyên dengbêjan de sîstematîkek taybet heye. Bo mînak ne dem û katjimêrê, bûyerên girîng birêkûpêk dirêsin. (Gotarê bixwînê...)
Stephen King (2007) Stephen Edwin King (jdb. 21ê îlonê1947 di Portland, Maine / Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê), nivîskarekîAmerîkane. King di bin bernavk jî nivîsand ,1972an li bin bernavk John Swithen û di nav salên 1977an û 1985an di bin bernavk Richard Bachman. Stephen King bi taybet bi romanên xwe yên tirsnakê navdar bû û wisa nivîskarekî herî zede tê xwendin û biserkeftî bû . Nivîskar King heta îro ji 400 Mîlyon pirtir pirtûk firot wê ku bi 50 ziman pirtir hatine wergerandin. (Gotarê bixwîne...)
Wî di tevahiya jiyana xwe de bo mafê mirovan û aştiyê xebat kiriye. Di ciwaniya xwe de bi IRAyê re têkilî daniye. Li Konseya Ewropa, NY û AI kar kiriye. (Gotarê bixwîne...)
Li Zanîngeha Tokyo perwerdeya wêjeya Fransî dîtiye. Di berhemên wî de zîrektî û wêrektiya wî tê xwiyîn. Wekî rêbaz, polemîkên wêrekî bingeh digire. Gelek digere û qolincên cîhana xwe berfireh dike. (Gotarê bixwîne...)
Di nava salên 1815 û 1825an de bi malbata xwe ya dêmarî re diçe Înglistanê û li Londonê xwendina xwe didomîne. Di 1827an de dikeve artêşê; xwe li Dibistana Leşkerî ya West Pointê qeyd dike, lê ji ber bêdîsîplîniyê di sala 1931ê de jê dihê avêtin. Ji bo ku xeyalên xwe yên dewlemendiyê pêk bîne diçe New Yorkê. Li cem metika xwe ya xizan û jinbî bi cî dibe.
War di sala 1969a de li gundekî Dêrika Çiyayê Mazî hatiye dinyayê. Du caran ketiye hefsa Diyarbekirê. Çar salan nûneriya Sendîkaya karkeran kiriye. Nivîs û çîrokên wî di kovarên mîna Nûdem, Kevan, Nûbihar, Kulîlka Ciwan, War, Dergûş, W, Bîr, Çirûsk, Tîroj, Notos û Hayalê de hatine weşandin. Heta niha di çar antolojiyan de çîrokên wî cih girtine. Bi navê "Kuyudaki Taş" pirtûkek wî ji hêla Çetin Dûran ve wergerî zimanê tirkî bûye. Romana wî Feqiyê Teyran bi navê "Kuşların Talebesi Feqiyê Teyran" wergeriyaye zimanê tirkî. Pirtûkên bi navê "Tola Karwên-Mîr Celadet Alî Bedir-Xan”, "Çarînên Xeyam- Dr. Kamiran Alî Bedir-Xan”, "Serencam- Qedrî Can”, "Terşê Şevê-Osman Sebrî”, "Keskesor-Nûredîn Zaza” amade kiriye û van pirtûkan di sala 2013an de hatine weşandin.
Her wiha demekê di rêveberiya Komeleya Nivîskarên Kurd ya Amedê de cih girtiye, hefteyê carekê di rojnameya Azadiya Welat de û di malpera Diyarname yê de di qûncika xwe ya bi navê Avzêm ê de nivîsaran dinivîse. (Gotarê bixwîne...)
Rêbaza nivîsandina wî di bin siya eksperîmentalîzmê de tê jimartin. Herwiha ziman û vegotinek pirralî û pirrber bikardianî. Ji ber mirina masûlkeyên dil jiyana xwe jidestdide. Malbata wî malbateke navdar ê herêma Mississippi ye. Wî Ernest Hemingway wekî hemberê xwe didît û di warê wêjeyê de dixwast ji wî derbastir bike û berhemên hêjatir biafirîne. Wî alkol vedixwar û hema bigire di tavahiya jiyana xwe de alkol hebû. Roja ku dê li Stockholmê Xelata Nobelê wergire, ji hemî caran bêhtir vedixwe. Rexneger di berhemên wî de jî bandora alkolê dibînin. (Gotarê bixwîne...)
Image 12
Nivîskar Şeyhmus Diken (2012) Şeyhmus Diken, nivîskarekî kurd e ku di sala 1954an de li Amedê hatiye dinyayê. Zanîngeha Enqereyê, beşa Zanyariya Siyasî xwendiye. Di 1990î de nivîsên wî di rojnameyên Radikal, Yeni Yüzyıl û Yeni Binyıl hatin weşandin. Berhemên Şeyhmus Diken bi zimanê tirkî ne, lê çend ji pirtûkên wî jî hatine wergerandin bo kurdî. (Gotarê bixwîne...)
Heta niha gelek nivîs û çîrokên wî di kovar, rojname, antolojî û malperan de derketin. Her wiha çîrokên wî bûn şano û wergeriyan ser gelek zimanan. (Gotarê bixwîne...)
Kerbelayî di sala 1885an de, li gundê Axtepê ji diya xwe re çêbûye û di sala 1939an de jî, li gundê Çolê çûye ber dilovaniya Xwedê û li gundê Axtepe di wargeya xwe ya timî de dimîne.
Kerbelayî kurê Şêx Ebdurehmanê Axtepî ye. Lê ew bi şêxtiyê qewî nehatiye naskirin. Di nav xelkê de, jê re Muhemmed Kerbela, yan jî Kerbelayî dihate gotin. Herweha alim û zanayekî gihaştî bû. Xasma di warê zanîn û dersdana feqiyan de, şûna bavê xwe dagirtiye. Muhemmed Kerbela nezewîciye, li paş xwe ne kur û ne jî dot hiştine û kurdûnde ji dinyayê koça xwe bar kiriye. (Gotarê bixwîne...)
1940 – Şerê cîhanî yê duyem: Bajarê Îngilistanê, Coventry ji aliyê hêzên alman ve hate bombekirin. Di encamê de gelek sivîlan jiyana xwe ji dest da û katedrala bajar bi tevahî xera bû.
.jpg)
.jpg)
