Adi Holzer: Serpêhatî (Lebenslauf) (1997). Adi Holzer jiyanê dişibîne bendê canbazan
Jînenîgarî, biyografî (gr. βιογραφία, ji βίος bíos „jiyan“ û grafîk), ji bi rêkûpêk nîgarkirina jiyana (jîna) kesan re tê gotin.
Biyografî dikare bi nivîskî yan gotinî be. Cureyek wê jî xwejînenîgarî (otobiyografî) ye. Otobiyografiyê mirov bi xwe, li ser xwe çêdike. Yan jî qet nebe pirraniyê bi xwe dike.
Zû de ye jînenîgarî tên amadekirin. Di dema Greka antîk de biyografî dihatin nivîsandin.
Di biyografiyê de sîstematî, birêkûpêkî girîng e. Mirov nikare bêî sîstematîkên jînenîgariyekê binivîsîne. Di jînenîgariyê de bûyer û demên girîng tên tomarkirin. Mirov nikare tiştên ne girîng in û bêwate ne binivîsîne. Biyografiyeke baş ji ristinên rastegînî pêk tên. Tomarkirinên farazî û razber, nirxê jînenîgariyekê kêm dikin. Helbet ev prînsîp ne ji bo berhemên wêjeyî ye.
Di jînenîgariyan de bo mînak behsa jidayîkbûn, perwerde, pîşe, marîbûn (zewac), mirin, berhem, tecrûbeyên jiyanê, bûyerên girîng ûêd tên tomarkirin.
Prînsibeke din jî ew e ku biyografiyek divê tevahiya jiyana kesê rabixe ber çavan. Mirov nikare bo mînak tenê behsa zaroktî yan çend salên perwerdeya yekê bike.
Biyografî divê bi xwe neyê nivîsandin. Heger bê nivîsandin dibe xwejînenîgarî. Qîmeta jînenîgariyê ji ya xwejînenîgariyê bilindtir e.
Li Kurdistanê dengbêj bi hostayî jînenîgariyen vedibêjin. Ew viya bi gotin û stranê dikin. Di biyografiyên dengbêjan de sîstematîkek taybet heye. Bo mînak ne dem û katjimêrê, bûyerên girîng birêkûpêk dirêsin. (Gotarê bixwînê...)
Navê wî yê rastî Ozgur Çoban e. 9 çiriya pêşîn 1975an de li Tetwanê hatiye dinê. Malbata wî ji gundê Tetwanê Şirînşazê ye. Bavê wî ji karmendiyê karkinar bûye. Diya wî jina malan e. 1988an de ji dibistana seretayî derçû bûye. Ji ber nexweşiya xwe nekarî perwerdehiya xwe dewam bike. Lê bi qasê çend dibistanan xwe bixwe perwerde kiribû.
Hetanî 15 saliya xwe cansaxiya wî di cih de bû. Piştî 15 saliya xwe yekcar nekarî lingên xwe bi kar bîne û kete li ser kursiya biteker. Ji ber ku astengdar jî bû dixebitiya û tije jiyan bû. Ji pirtûkan ji xwe re cîhaneke azad ava kiribû. Bi derfetên xwe yên kêm li malê zimanê îngilîzî bi asteke baş hîn bibû. Dîsa kurdiyeke akademîk bi derfetên xwe li malê hîn bibû. Ji xwe bawer bû û ji jiyanê hez dikir. Gelek jîr û jêhatî bû lê rewşa wî dest nedida ku têra dilê xwe bixebite. Di van salên dawî de tenê tiliyên xwe dikariya bi kar bîne. (Gotarê bixwîne...)
Sibel Akkulak li Elmanyayê ji dayik bûye û li Zanîngeha Marmara li Stenbolê huner xwendiye. Ew niha wekî nîgarkêş û mamosteya hunerê li Stenbolê dixebite. (Gotarê bixwîne...)
Di sala 1973'yan de li navçeya Dihê ya Sêrtê ji dayîk bûye. Ji sala 93-yan ve ji ber sedemên siyasî di zindanê de ye.Heta niha berhemeke/dîwaneke wî a helbestan çap bûye bi alîkarî û piştgiriya Komela Nivîskarên Kurd a Amedê.Nivîs û helbestên wî di Azadiya Welat de, Westa, Kovara W'yê de têne weşandin.
Nivîskar di 1ê nîsana1939 an de, di gundekî navçeya Patnosê yê bi navê Hesar de ji dayik xwe bûye. Di sala 1946 an de li gundekî wê navçeyê; Nenecanî de wekî hemû zarêd Kurdistanî,[çavkanî hewce ye] cara yekem li bal bavê xwe Muhammed (Hoko) xwendiye. Paşê çûye di pir medreseyên welêt de xwendiye. Di meha îlona sala 1957 an de, di Emîniye ya Şam de xwendina xwe qedandiye. Di di navbera 12ê tîrmehê1964 - 1976 an de, di saziya Diyanetê de, di karên cur bi cur de li navçeya Erdişê xebitiye.
Di sala 1976an de ji aliyê wê saziyê ve ji welatê xwe hatiye dûrxistin. Ewê saziyê debirvan şandîne herêma Trebzonê ku heta pênc salan nezîviriye welatê xwe. Di sala 1977an de, li ser xwestina xwe ji wê saziyê raqetyaye û derbasî saziya Vakıflar Genel Müdürlüğü, bûye. Debîrvan di arşîva wê saziyê de karmendiya wergerandinê kiriye. Di sala 1978an de, ji aliyê wê saziyê ve ji herêma Enqereyê hatiye dûrxistin û şandine herêma Edirneyê. Debîrvan di heman salê da li ser xwestina xwe ji wê saziyê raqetyaye, derbasî şalyariya çandê (Kültür bakanlığı) bûye. (Gotarê bixwîne...)
Li bajarê Penzingê ji dayikbûye. Di sala 1902an de bi Sigmund Freud re hevnasîna wî çêdibe û bi dilxweşiyeke mezin tevlî xebat û keşfên Freud dibe. Ev hevaltî heya sala 1911an didome. Alfred Adler xwe dide ser derûnînasiya ferdî.
Di sala 1912an de pirtûkek bi navê "Über den nervösen Charakter" (Li ser kesayetiyên bi nevroz) diweşîne. Bi destpêka Şerê cîhanî yê yekem xebatên wî dikeve astengiyan. Him karê xwe yî doktoriyê dike him jî lêkolînan li ser psîkologiya mirov dike. Di sala 1927an de li Amerîkayê wekî profesor kar dike. Destpêka faşîzmê li Almanyayê rê nade Adler vegere welatê xwe û li Skotlendayê ê jiyana xwe ji dest dide. Tê zanîn ku Adler bi eslê malbata xwe Cihû bû. Ji ber wê Nazî hemî pirtûkên wî dişewitînin û dest didin ser klînîkên wî. Alfred Adler yek ji hîmên zanîstiya psîkologiyê ye. (Gotarê bixwîne...)
Şoreş di sala 1978an de li Diyarbekirê hatiye dinê. Dibistana seretayî, ya navîn û lîseyê li Diyarbekirê xwendiye. Bi piştre li bajarê Wanê Zanîngeha 100. Beşa Perwerdeyiya Muzîkê xwendiye û xelas kiriye. Di sala 1996an de li saziyeke çanda Kurdî (Med-Kom) de dest bi muzîke dike. Piştî demekê li Navenda Hunerî ya Dîcleyê xebatên xwe yên muzîkê didomîne. Demekê bi Koma Dengê Aşitî re û bi endamên Koma Dengê Azadî re dixebite. Di sala 2005an de bi navê “Fîsqaya”yê albumeke Kurdî çêkir. Stranênku di albumê de cih girtine ev in; Fîsqaya, Rozerîn, Tûzik, Hemdila, Gulîzer, Bêrîvan, Ne Go Erê Ne Go Na, Nebû. (Gotarê bixwîne...)
1939 – Erdheja Ezirganê: Li bajarê KurdistanêEzirganê erdheje bi mezinahiya 7,2 ya li gorî pîvana Richter çêbû. Di encamê de 32.962 kesan jiyana xwe ji dest da û nêzîkî 100.000 kesî jî brîndar bûn.
Enwer Karahan nivîskarekî kurd e. Ew bi taybetî çîrokan dinivîse. Ji bilî çîrokan ew maqale û nivîsên edebî "ceribandin" dinivîse. (Gotarê bixwîne...)
