Here naverokê

Portal:Dîrok

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
 

Portala Dîrokê


Dîrok an jî tarîx lêkolîna zanistî ya zemanê berê ye ku bûyerên berê li gorî konteksta kronolojiyê û çavkaniyan bi sedem û netîceyên xwe bi awayekî rexneyî tên nirxandin. Pisporên dîrokê dîroknas (dîrokzan, dîrokvan) in. Dîroknas di lêkolîna zemanê berê de çavkaniyên tarîxî yên wekî belgeyên nivîskî, tecribeyên devkî, nîşanên xwezayî û objeyên maddî wekî berhemên hunerî bi kar tînin.

Dîroknas bi riya vegotinan hewl didin ku zemanê berê fêm bikin û pêşkêş bikin. Bi gelemperî li ser kîjan vegotin bûyerekê herî baş rave dike û li ser muhîmiya sedem û netîceyên wan yên cuda nîqaş dikin.

Hêrodotos, dîroknasekî yewnan ê sedsala 5an, di nav tradisyona rojavayê de wek "bavê tarîxê" tê nasîn, tevî ku carinan jê re "bavê derewan" jî hatibe gotin. Li gel Tûkûdîdesî, wî bingehên lêkolîna tarîxa mirovahiyê ya modern damezrand. (Gotarê bixwînê...)

biguhêre  

Gotarên dîrokê yekî din nîşan bide

  • Image 1 Yosîf Stalîn (bi gurcî: იოსებ სტალინი, Îoseb Stalînî; bi rûsî: Иосиф Сталин, Yosîf Stalîn; jdb. 6ê kanûna pêşîn a 1878 li Gorî, Gurcistan - m. 5ê adarê 1953an li Kunzewo ber Mosko), duyem sekreterê giştî yê Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst (YKSS) û yek ji ramyar û îdeologê navdar ê sedsala 20em bû. Wî di destpêkê de welat wekî beşeke ji serokatiyeke kolektîv bi rêve bir, dû re desthilatdariya xwe xurt kir û di salên 1930an de bûye dîktator. Ji aliyê îdeolojîk ve bi şiroveya Lenînîst a Marksîzmê ve girêdayî bû, wî van ramanan wekî Marksîzm-Lenînîzm resmî kir, lê ji polîtîkayên xwe re Stalînîzm tê gotin. Ew bi navê xwe yê gurcî ku Yosîf Visaryonovîç Dzê Jugaşvîlî (bi gurcî: იოსებ ბესარიონის ძე სტალინი) bû, berî ku ew bi rûsî biguherîne Yosîf Stalîn. (Gotarê bixwîne...)
    Yosîf Stalîn (bi gurcî: იოსებ სტალინი, Îoseb Stalînî; bi rûsî: Иосиф Сталин, Yosîf Stalîn; jdb. 6ê kanûna pêşîn a 1878 li Gorî, Gurcistan - m. 5ê adarê 1953an li Kunzewo ber Mosko), duyem sekreterê giştî yê Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst (YKSS) û yek ji ramyar û îdeologê navdar ê sedsala 20em bû. Wî di destpêkê de welat wekî beşeke ji serokatiyeke kolektîv bi rêve bir, dû re desthilatdariya xwe xurt kir û di salên 1930an de bûye dîktator. Ji aliyê îdeolojîk ve bi şiroveya Lenînîst a Marksîzmê ve girêdayî bû, wî van ramanan wekî Marksîzm-Lenînîzm resmî kir, lê ji polîtîkayên xwe re Stalînîzm tê gotin. Ew bi navê xwe yê gurcî ku Yosîf Visaryonovîç Dzê Jugaşvîlî (bi gurcî: იოსებ ბესარიონის ძე სტალინი) bû, berî ku ew bi rûsî biguherîne Yosîf Stalîn. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 2 Mihemedê Eliyê Unis (bi tirkî: Mehmet Ali Yunus), wekî gelek pêşîvanê kurd, mêrxasekî di dîroka nivîsandî de, bi layiqî ne qeyd kiriye. Destana ku di şerrê çîyayê Qabilcewzê da afirandiye nehatiye nivîsandin. Komkuji û dijwariyên bi serê wan de hatine di qeydên dewletê yê eşkere de derbas nabin. Bi kurtayî dewlet navê wê qirkirinê danîye “hereketa tedîp, tenkîl û pakişkirinê.” Lê belê serpêhatiyên wan wekî piringekî agir tim li ser dil û cigerê malbata wî pê dikeve. (Gotarê bixwîne...)
    Mihemedê Eliyê Unis (bi tirkî: Mehmet Ali Yunus), wekî gelek pêşîvanê kurd, mêrxasekî di dîroka nivîsandî de, bi layiqî ne qeyd kiriye. Destana ku di şerrê çîyayê Qabilcewzê da afirandiye nehatiye nivîsandin. Komkuji û dijwariyên bi serê wan de hatine di qeydên dewletê yê eşkere de derbas nabin. Bi kurtayî dewlet navê wê qirkirinê danîye “hereketa tedîp, tenkîl û pakişkirinê.” Lê belê serpêhatiyên wan wekî piringekî agir tim li ser dil û cigerê malbata wî pê dikeve. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 3 Ereşkîgal, xwedaya jin ya cîhana binêard bû. Navê wê weke "Kî, ku wergera wê Erd û Ax e . Jê re "xatûna binê erdê" jî hatiye gotin. ereşkîgal, weke "xwîşka Îştar" hatiye tefsîrkirin. Irkalla, ku weke cîhana binêardê ye jî, dem bi dem weke navê xwedayeke jin ya cîhana binêard jî hatiye ziman . Ereşkîgal xwedaya jin ya sereke ya Kutha(Kutha, Cuthah, an jî Cutha), bû. Kutha di demên sumerîyan de bi navê Gudua hatîya bi navî kirin. Li gorî, hin lêkolînna hatîya kifşkirin ku Kutha, piştre bûya "Kuthah, kurdaxa, kurdha, kurda". Piştre, gotina "kurdistan"ê jî ji wê hatîya afirandin. (Gotarê bixwîne...)
    Ereşkîgal, xwedaya jin ya cîhana binêard bû. Navê wê weke "Kî, ku wergera wê Erd û Ax e . Jê re "xatûna binê erdê" jî hatiye gotin. ereşkîgal, weke "xwîşka Îştar" hatiye tefsîrkirin. Irkalla, ku weke cîhana binêardê ye jî, dem bi dem weke navê xwedayeke jin ya cîhana binêard jî hatiye ziman . Ereşkîgal xwedaya jin ya sereke ya Kutha(Kutha, Cuthah, an jî Cutha), bû. Kutha di demên sumerîyan de bi navê Gudua hatîya bi navî kirin.

    Li gorî, hin lêkolînna hatîya kifşkirin ku Kutha, piştre bûya "Kuthah, kurdaxa, kurdha, kurda". Piştre, gotina "kurdistan"ê jî ji wê hatîya afirandin. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 4 Peymana Cezayirê (1975) peymaneke nav Şahê Îranê û serokê Îraqê bû. Şahê Îranê û serokê Îraqê Sedam Huseyn, bi teşwîq û arîkariya Tirkiyê û Emrîka, li dewleta Cezayirê, li dijî kurdan, peymanek îmze kirin. Bi vê peymanê, Îranê dest ji piştgiriya kurdên başûr kişand, Îraqê jî dev ji arîkariya kurdên rojhilat berda. Bi vê peymanê, Îraqê, li herêma Şetul Ereb, hinek erd bi ser Îranê ve berda. Îraqê bi vê peymanê, otonomiya ku dabû kurdan êdî nas nekir. Peyman di 6ê adara 1975ê de, hat îmzekirin. Tevgera kurd, bi vê peymanê gelek ji hal ket. (Gotarê bixwîne...)
    Peymana Cezayirê (1975) peymaneke nav Şahê Îranê û serokê Îraqê bû. Şahê Îranê û serokê Îraqê Sedam Huseyn, bi teşwîq û arîkariya Tirkiyê û Emrîka, li dewleta Cezayirê, li dijî kurdan, peymanek îmze kirin. Bi vê peymanê, Îranê dest ji piştgiriya kurdên başûr kişand, Îraqê jî dev ji arîkariya kurdên rojhilat berda. Bi vê peymanê, Îraqê, li herêma Şetul Ereb, hinek erd bi ser Îranê ve berda. Îraqê bi vê peymanê, otonomiya ku dabû kurdan êdî nas nekir. Peyman di 6ê adara 1975ê de, hat îmzekirin. Tevgera kurd, bi vê peymanê gelek ji hal ket. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 5 Birêveberên Dadgeha serxwebûnê ya Enqereyê; ji çepê ve: Kılıç Ali Bey, "Kel" Ali Bey, Necip Ali Bey, û Reşit Galip Bey Dadgehên serxwebûnê (bi tirkî: İstiklal Mahkemeleri), dadgehên awarte yên dewleta Romê (Tirkiye) in ku di sala 11ê îlona 1920an de hatine avakirin. Li dijî kurdan û mihalefetê hatine xebitandin. Gelek aliyên tarî yên van dadgehan hene, lewra herçendî nav dadgeh bin jî ev dadgehan bi fermanan dixebitîn. Mustafa Kemal Atatürk û komara nû, kê bixwastan didan van dadgehan, darde dikirin. Gorî Uğur Mumcu[çavkanî hewce ye] evana ne dadgeh bûn, saziyên li dijî mihalefetê dixebitîn bûn. Meclîsa tirkan di 29ê nîsana 1920an de bi navê Hıyanet-i Vataniye Kanunu (Zagona Îxaneta Welat) dertîne. Kê li dijî Atatürk û kirinên sazûmaniyê derbikeve, bi vê qentûrê dihat girtin û darizandina wan jî Dadgehên serxwebûnê dikir. (Gotarê bixwîne...)
    Birêveberên Dadgeha serxwebûnê ya Enqereyê; ji çepê ve: Kılıç Ali Bey, "Kel" Ali Bey, Necip Ali Bey, û Reşit Galip Bey


    Dadgehên serxwebûnê (bi tirkî: İstiklal Mahkemeleri), dadgehên awarte yên dewleta Romê (Tirkiye) in ku di sala 11ê îlona 1920an de hatine avakirin. Li dijî kurdan û mihalefetê hatine xebitandin. Gelek aliyên tarî yên van dadgehan hene, lewra herçendî nav dadgeh bin jî ev dadgehan bi fermanan dixebitîn.

    Mustafa Kemal Atatürk û komara nû, kê bixwastan didan van dadgehan, darde dikirin. Gorî Uğur Mumcu[çavkanî hewce ye] evana ne dadgeh bûn, saziyên li dijî mihalefetê dixebitîn bûn. Meclîsa tirkan di 29ê nîsana 1920an de bi navê Hıyanet-i Vataniye Kanunu (Zagona Îxaneta Welat) dertîne. Kê li dijî Atatürk û kirinên sazûmaniyê derbikeve, bi vê qentûrê dihat girtin û darizandina wan jî Dadgehên serxwebûnê dikir. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 6 Guhertîna xakên Rûmê di dîrokê de Împeratoriya Bîzansê (bi yewnaniya kevn: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, lat. Basileía tōn Rōmaíōn) an jî Împeratoriya Romayê ya Rojhelat an Serdema Bîzansê berdewamiya Împeratoriya Romê bû ku navenda wê li bajarê Konstantînopolîs bû di dema Antîka Dereng û Serdema Navînde. Nîvê rojhilatê împeratoriyê ji şert û mercên ku bû sedema hilweşîna Rojava di sedsala 5an a zayînê de rizgar bû, û heya ketina Konstantînopolîsê ji bo Împeratoriya Osmanî di sala 1453an de hebûna xwe domand. Hêzên aborî, çandî û leşkerî li cîhana Deryaya Navîn. Têgîna "Împeratoriya Bîzansê" tenê piştî hilweşîna împeratoriyê hate çêkirin; hemwelatiyên wê siyasetê wekî "Împeratoriya Romayê" û ji xwe re "Romî" bi nav dikirin. Serdema Bîzansê di serdema Antîka Dereng (en) de dest pê dike. Paytexta Romaya rojhilat, Konstantînopolîs (Stembol), bû bajarê herî mezin ê Deryaya Navîn. Di sedsala 5-an de, Barbaran împeratoriya Romê ya rojava, di nav de paytexta Roma bixwe, dagir kirin. Konstantînopolîs bû paytexta Împeratoriya Romê berî dawiya sedsala 5-an. Li rojavayê împeratoriyê êdî împerator tune bûn. Împeratorên Romê ji Konstantînopolîs hukumdariya împeratoriyê domandin. Konstantînopolîs jî paytext dimîne dema ku artêşa Iustinianusê Mezin Roma vegirt. Di sedsala 7-an de, misilmanan du ji sê paran împeratoriya Romayê bi dest xistin: Filistîn, Şam, û Misir. Serdema di navbera serketinên misilmanan û Sefera Xaçperestan a çarem de wekî "Serdema Bîzansê ya Navîn" tê zanîn. (Gotarê bixwîne...)
    Guhertîna xakên Rûmê di dîrokê de

    Împeratoriya Bîzansê (bi yewnaniya kevn: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, lat. Basileía tōn Rōmaíōn) an jî Împeratoriya Romayê ya Rojhelat an Serdema Bîzansê berdewamiya Împeratoriya Romê bû ku navenda wê li bajarê Konstantînopolîs bû di dema Antîka Dereng û Serdema Navînde. Nîvê rojhilatê împeratoriyê ji şert û mercên ku bû sedema hilweşîna Rojava di sedsala 5an a zayînê de rizgar bû, û heya ketina Konstantînopolîsê ji bo Împeratoriya Osmanî di sala 1453an de hebûna xwe domand. Hêzên aborî, çandî û leşkerî li cîhana Deryaya Navîn. Têgîna "Împeratoriya Bîzansê" tenê piştî hilweşîna împeratoriyê hate çêkirin; hemwelatiyên wê siyasetê wekî "Împeratoriya Romayê" û ji xwe re "Romî" bi nav dikirin.

    Serdema Bîzansê di serdema Antîka Dereng (en) de dest pê dike. Paytexta Romaya rojhilat, Konstantînopolîs (Stembol), bû bajarê herî mezin ê Deryaya Navîn. Di sedsala 5-an de, Barbaran împeratoriya Romê ya rojava, di nav de paytexta Roma bixwe, dagir kirin. Konstantînopolîs bû paytexta Împeratoriya Romê berî dawiya sedsala 5-an. Li rojavayê împeratoriyê êdî împerator tune bûn. Împeratorên Romê ji Konstantînopolîs hukumdariya împeratoriyê domandin. Konstantînopolîs jî paytext dimîne dema ku artêşa Iustinianusê Mezin Roma vegirt. Di sedsala 7-an de, misilmanan du ji sê paran împeratoriya Romayê bi dest xistin: Filistîn, Şam, û Misir. Serdema di navbera serketinên misilmanan û Sefera Xaçperestan a çarem de wekî "Serdema Bîzansê ya Navîn" tê zanîn. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 7 Dîroka Kurdistanê, dîroka Kurdistanê ye ku yek ji welat ên herî kevnarê rojhilata navîn e. Kurdistan, welatekî jeo-çandî yê li rojhilata navîn e ku piranî ya Kurdan li vir dijîn û di dîrokê de, hemî çand, ziman nasnameya neteweyî ya Kurdan li vir hatiye damezrandin. Li gorî hinek dîrokzanan 2 hezarsala berî zayînê qewmên Hindûwropî koçî Îranê û Kurdistana niha kirin. Bi vî şeklî gelê ermen belaveyî bakurê Îranê bû û qewmên din jî belaveyî başûrê Îranê bûn. Her wisa 9emîn sedsala berî zayînê de dagirkirina qewmên aryan destpê kir bo herêmê. Di encamê de 3yemîn sedsala berî zayînê de arîbûna herêmê temam bû. Êdî ji wî wextî heta niha gelên aryan li herêmê jiyan û belav bûn. Peydabûna bavkalên kurdan di 5emîn sedsala berî zayînê de peyda dibin . Jixwe Ksenofon di berhema xwe Anabasisê de behsa bavkalên kurdan digehîne sedsala 5emîn ya berî zayînê. Her wisa piştî van bûyeran etnisîteya kurdan jî pêk dihê. Di navbera sedsalên 200 û 600 de ya piştî zayînê etnisîteya kurd çêdibe . Her wisa lêzêde dike ku çêbûna etnisîteya kurd di cografyaya navbera Gola Wanê û Gola Ûrmiyeyê de pêkhatiye (Gotarê bixwîne...)
    Dîroka Kurdistanê, dîroka Kurdistanê ye ku yek ji welat ên herî kevnarê rojhilata navîn e. Kurdistan, welatekî jeo-çandî yê li rojhilata navîn e ku piranî ya Kurdan li vir dijîn û di dîrokê de, hemî çand, ziman nasnameya neteweyî ya Kurdan li vir hatiye damezrandin.

    Li gorî hinek dîrokzanan 2 hezarsala berî zayînê qewmên Hindûwropî koçî Îranê û Kurdistana niha kirin. Bi vî şeklî gelê ermen belaveyî bakurê Îranê bû û qewmên din jî belaveyî başûrê Îranê bûn. Her wisa 9emîn sedsala berî zayînê de dagirkirina qewmên aryan destpê kir bo herêmê. Di encamê de 3yemîn sedsala berî zayînê de arîbûna herêmê temam bû. Êdî ji wî wextî heta niha gelên aryan li herêmê jiyan û belav bûn. Peydabûna bavkalên kurdan di 5emîn sedsala berî zayînê de peyda dibin . Jixwe Ksenofon di berhema xwe Anabasisê de behsa bavkalên kurdan digehîne sedsala 5emîn ya berî zayînê. Her wisa piştî van bûyeran etnisîteya kurdan jî pêk dihê. Di navbera sedsalên 200 û 600 de ya piştî zayînê etnisîteya kurd çêdibe . Her wisa lêzêde dike ku çêbûna etnisîteya kurd di cografyaya navbera Gola Wanê û Gola Ûrmiyeyê de pêkhatiye (Gotarê bixwîne...)
  • Image 8 Nexşeya bajarên Sumerê û Akkad, li Mezopotamyayê Sumer dewleteke dîrokî ya Mezopotamyaya başûr e. Li gorî dîroknasan, Sumer, kevintirîn şaristaniya cîhanê ye. Şaristaniya sumeriyan ya pêşî tê dîtin. Li welatê sumeran carê yekê bûyerên civakî wek bajar, xulamtî, çînên civakî, şer û her wekî din pêk hatin. Bi taybetî civaka çînan li Sumerê pêk hat.[çavkanî hewce ye] (Gotarê bixwîne...)
    Nexşeya bajarên Sumerê û Akkad, li Mezopotamyayê

    Sumer dewleteke dîrokî ya Mezopotamyaya başûr e. Li gorî dîroknasan, Sumer, kevintirîn şaristaniya cîhanê ye. Şaristaniya sumeriyan ya pêşî tê dîtin. Li welatê sumeran carê yekê bûyerên civakî wek bajar, xulamtî, çînên civakî, şer û her wekî din pêk hatin. Bi taybetî civaka çînan li Sumerê pêk hat.[çavkanî hewce ye] (Gotarê bixwîne...)
  • Image 9 Derwêşê Evdî ( jdb. di sedsala 18an de li herêma Wêranşarê) destanek a bi nav u denga ya kurdiye li herêmê wêranşarê bi gorî gelek sitranbêj û çirok û kêtaban ev dastan dihête şirovekirin. (Gotarê bixwîne...)
    Derwêşê Evdî ( jdb. di sedsala 18an de li herêma Wêranşarê) destanek a bi nav u denga ya kurdiye li herêmê wêranşarê bi gorî gelek sitranbêj û çirok û kêtaban ev dastan dihête şirovekirin. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 10 Deyoses, Diyaku, Diyako,[çavkanî hewce ye] yewnanî dibêjinê Diyukis, anku Dêiokês (Δηιόκης, Deiókes, Deioces) (728 berî zayînê - 715/714 berî zayînê), keyekî medî bû. Nêzîk 700 sal berî zayînê li nav gelê Med kesayetiyek dijiya ku ji aliya hemû mediyan rêz û hurmeteke taybet hebû, Navê wî Diyako bû. Diyako miroveke bi awez, têgeheştî u navdarê gundê xwe bû ku bawer dikir li navberî "stem "u "dadmendî" de xebateke hemîşeyî û hetahetayî heye. (Gotarê bixwîne...)

    Deyoses, Diyaku, Diyako,[çavkanî hewce ye] yewnanî dibêjinê Diyukis, anku Dêiokês (Δηιόκης, Deiókes, Deioces) (728 berî zayînê - 715/714 berî zayînê), keyekî medî bû.

    Nêzîk 700 sal berî zayînê li nav gelê Med kesayetiyek dijiya ku ji aliya hemû mediyan rêz û hurmeteke taybet hebû, Navê wî Diyako bû. Diyako miroveke bi awez, têgeheştî u navdarê gundê xwe bû ku bawer dikir li navberî "stem "u "dadmendî" de xebateke hemîşeyî û hetahetayî heye. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 11 Druaga, xwûdayakî deme sumerîyan a. Serdestîya li dunya binêardê heya. Têlkiliya Druaga, bi Ehrîman re jî tê danîn. Bi navê druaga, pirr vegotin, hatîna vegotin. Drug, weke ku di Avesta de ziman, di wate derew´ê de tê ziman. Gotina derew´ê ya ku heta roja me di kurdî de tê ziman jî, ji wê afirîya û xwe daya berdewam kirin, weke ku çawa ku î ro ku em di kurdî de bi kar dihênin gotina "şer" ku ji gotina Şara ku maya ya. Şara, weke xwûdayê şer tê ser zanîn di wê deme sumerîyan de û Şara, weke kurê Îştar jî tê dîtin û wusa di kêvilbarên ku ji wê demê mana de tê tefsîrkirin. (Gotarê bixwîne...)
    Druaga, xwûdayakî deme sumerîyan a. Serdestîya li dunya binêardê heya. Têlkiliya Druaga, bi Ehrîman re jî tê danîn. Bi navê druaga, pirr vegotin, hatîna vegotin.

    Drug, weke ku di Avesta de ziman, di wate derew´ê de tê ziman. Gotina derew´ê ya ku heta roja me di kurdî de tê ziman jî, ji wê afirîya û xwe daya berdewam kirin, weke ku çawa ku î ro ku em di kurdî de bi kar dihênin gotina "şer" ku ji gotina Şara ku maya ya. Şara, weke xwûdayê şer tê ser zanîn di wê deme sumerîyan de û Şara, weke kurê Îştar jî tê dîtin û wusa di kêvilbarên ku ji wê demê mana de tê tefsîrkirin. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 12 Gora Qin Shi Huang Gora Qin Shi Huang (çînî: 秦始皇陵; "Qínshǐhuáng Líng"), gora împeratorê yekemîn yê Çînê Qin Shi Huang e. Li gorî dîroknas Si Maqian, çêkirina gorê, di dema ku Qin Shi Huang hê jî zindî bû, di sala 246an (B.Z.) de hat dest pê kin. Çekirina wê 30 salî berdewam kir. Di avakirinê de 700 hezar kes xebitî. Gor li herêma Lishan li bajarokê Xi'an a parêzgeha Shaanxi ya Çînê ye. Bingeha gorê çargoşe ye, dirêjî 350 metre, firehî 345 metre ye. Di şiklê pîramd da ye û 76 metre bilinde. (Gotarê bixwîne...)
    Gora Qin Shi Huang

    Gora Qin Shi Huang (çînî: 秦始皇陵; "Qínshǐhuáng Líng"), gora împeratorê yekemîn yê Çînê Qin Shi Huang e.

    Li gorî dîroknas Si Maqian, çêkirina gorê, di dema ku Qin Shi Huang hê jî zindî bû, di sala 246an (B.Z.) de hat dest pê kin. Çekirina wê 30 salî berdewam kir. Di avakirinê de 700 hezar kes xebitî. Gor li herêma Lishan li bajarokê Xi'an a parêzgeha Shaanxi ya Çînê ye. Bingeha gorê çargoşe ye, dirêjî 350 metre, firehî 345 metre ye. Di şiklê pîramd da ye û 76 metre bilinde. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 13 Ji aliyê çepê de (jor): Şêx Hamîd, Bînbaşî Qasim Beg (Kasım Ataç), Şêx Ebdullahê Melekan Ji aliyê çepê de (jêr): Şêx Şerîfê Kelaxsî, Şêx Seîd Şêx Ebdullahê Melekan, Şêx Evdilayê Melekan, (jdb. 1886/1887 - m. 29'ê pûşperê 1925 li Amedê) siyasetmedar, olzan, fermandar û pêşawayek kurd e ku di serhildana Şêx Seîd de têkoşiyaye û bi tevî 47 kesan hatiye dardekirin. Di serhildanê de fermandarê xeta Mûş û Gimgimê ye. (Gotarê bixwîne...)
    Ji aliyê çepê de (jor): Şêx Hamîd, Bînbaşî Qasim Beg (Kasım Ataç), Şêx Ebdullahê Melekan
    Ji aliyê çepê de (jêr): Şêx Şerîfê Kelaxsî, Şêx Seîd

    Şêx Ebdullahê Melekan, Şêx Evdilayê Melekan, (jdb. 1886/1887 - m. 29'ê pûşperê 1925 li Amedê) siyasetmedar, olzan, fermandar û pêşawayek kurd e ku di serhildana Şêx Seîd de têkoşiyaye û bi tevî 47 kesan hatiye dardekirin. Di serhildanê de fermandarê xeta Mûş û Gimgimê ye. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 14 Antîoxos I Teos (nav bi tunî bi yewnaniya kevn: Ἀντίοχος ὁ Θεὸς Δίκαιος Ἐπιφανής Φιλορωμαῖος Φιλέλλην, lat. Antíokhos ho Theós Díkaios Epiphanḗs Philorhṓmaios Philhéllēn; di 69 de heta 40 b.z. key bû), yek ji keyên keyaniya helenîstîk Komagênêyê li Kurdistanê, li başûrê rojhelat Tirkiyeyê demizrandî bû. Antîoxos lawê Mîtrîdatês I û dotmîra seleukî Laodikê bû. Va zewiciya navbera Laodikê û Mîtrîdatês de ji aliyê Mîtrîdatês ji bo aşitiya navbera Komagênê û împeratoriya Seleukî de dewam kirin bike, hatî bû kirin. (Gotarê bixwîne...)
    Antîoxos I Teos (nav bi tunî bi yewnaniya kevn: Ἀντίοχος ὁ Θεὸς Δίκαιος Ἐπιφανής Φιλορωμαῖος Φιλέλλην, lat. Antíokhos ho Theós Díkaios Epiphanḗs Philorhṓmaios Philhéllēn; di 69 de heta 40 b.z. key bû), yek ji keyên keyaniya helenîstîk Komagênêyê li Kurdistanê, li başûrê rojhelat Tirkiyeyê demizrandî bû.

    Antîoxos lawê Mîtrîdatês I û dotmîra seleukî Laodikê bû. Va zewiciya navbera Laodikê û Mîtrîdatês de ji aliyê Mîtrîdatês ji bo aşitiya navbera Komagênê û împeratoriya Seleukî de dewam kirin bike, hatî bû kirin. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 15 Mehmedê Siloyê BAVA (Babayêv Mamêd Sulêymanovîç) (1920 gundê Araratê, Ermenîstan - 2011 Bakû, Azerbaycan) sertêkoşerê ji nûva dasekinandina Kurdistana Sor, avakar û serokê rêxistina «Yekbûn» ê, pêşeng û rêberê kurdên Yekîtiya Sovyêt a berê. Ji salên 1940-50 î ji bo parastina maf ê gelê xwe yên siyasî, cîvakî, aborî, çandî dest bi têkoşînê dike. Di sala 1946an de li Mehabadê bi serok û mêrxasên kurdan, Qazî Mehemed, M.M.Barzanî re hevdîtina pêk tîne. Di avakirina Komara Mehabad`ê rola wî jî heye. Mehmedê Siloyê BAVA (Babayêv Mamêd Sulêymanovîç) wek kesayetek dîrokî navê wî derbazî dîrokê bûye. Sertêkoşerê ji nûva dasekinandina Kurdistana Sor, avakar û serokê rêxistina «Yekbûn» ê, pêşengê kurdên Yektiya Sovyêtê a berê M.S.BAVA weha tê pejirandin û nirxandinê. (Gotarê bixwîne...)
    Mehmedê Siloyê BAVA (Babayêv Mamêd Sulêymanovîç) (1920 gundê Araratê, Ermenîstan - 2011 Bakû, Azerbaycan) sertêkoşerê ji nûva dasekinandina Kurdistana Sor, avakar û serokê rêxistina «Yekbûn» ê, pêşeng û rêberê kurdên Yekîtiya Sovyêt a berê. Ji salên 1940-50 î ji bo parastina maf ê gelê xwe yên siyasî, cîvakî, aborî, çandî dest bi têkoşînê dike. Di sala 1946an de li Mehabadê bi serok û mêrxasên kurdan, Qazî Mehemed, M.M.Barzanî re hevdîtina pêk tîne. Di avakirina Komara Mehabad`ê rola wî jî heye.

    Mehmedê Siloyê BAVA (Babayêv Mamêd Sulêymanovîç) wek kesayetek dîrokî navê wî derbazî dîrokê bûye. Sertêkoşerê ji nûva dasekinandina Kurdistana Sor, avakar û serokê rêxistina «Yekbûn» ê, pêşengê kurdên Yektiya Sovyêtê a berê M.S.BAVA weha tê pejirandin û nirxandinê. (Gotarê bixwîne...)
Zêdetir gotar
biguhêre  

Wêneyên bijartî

biguhêre  

Di dîrokê de îro

Bûyer

Alaya Filîpînê

  • 1830 – Fransa dest bi îşgalkirina Cezayirê kir: Di gava yekem de ji Sidi-Fredjê re 37,000 hezar esker şand.
  • 1898 – Filîpîn ji Spanya serxwebûna xwe îlan kir.
  • 1940 – Şerê cîhanî yê duyem: 54 hezar eskerên brîtanî û Fransî li ser sînorê St. Valery-en-Caux', ji hêzên almanan re teslîm bûn. Pêşveçûna hêzên almanan yê ber bi Parîsê ve dewam dike.
  • 1990 – Roja Rûsyayê: Parlamena Federasyona Rûsyayê serweriya xwe bi fermî îlan kir.
  • 1994 – Boeing 777 cara pêşîn ji Paine Field rabû û firra xwe ya yekem pêk anî.

Jidayîkbûn

Mirin

Arşîv – Bêhtir…
biguhêre  

Kategorî

Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Portal:Dîrok&oldid=885361" hatiye standin.