Herodot (nêzîkî 484 b.z — nêzîkî 425 b.z.), gelek caran wek "bavê dîrokê" tê nasîn
Dîrok an jî tarîx lêkolîna zanistî ya zemanê berê ye ku bûyerên berê li gorî konteksta kronolojiyê û çavkaniyan bi sedem û netîceyên xwe bi awayekî rexneyî tên nirxandin. Pisporên dîrokê dîroknas (dîrokzan, dîrokvan) in. Dîroknas di lêkolîna zemanê berê de çavkaniyên tarîxî yên wekî belgeyên nivîskî, tecribeyên devkî, nîşanên xwezayî û objeyên maddî wekî berhemên hunerî bi kar tînin.
Dîroknas bi riya vegotinan hewl didin ku zemanê berê fêm bikin û pêşkêş bikin. Bi gelemperî li ser kîjan vegotin bûyerekê herî baş rave dike û li ser muhîmiya sedem û netîceyên wan yên cuda nîqaş dikin.
Herodot, dîroknasekî yewnan ê sedsala 5an, di nav tradisyona rojavayê de wek "bavê tarîxê" tê nasîn, tevî ku carinan jê re "bavê derewan" jî hatibe gotin. Li gel Tûkûdîdesî, wî bingehên lêkolîna tarîxa mirovahiyê ya modern damezrand. (Gotarê bixwînê...)
Bi mirina Stalîn Yekbûna Sovyet bi mijarê xelefa Stalîne mijûl e. Lê endamên partya komunîst li hemberî rîskan di heman fikirê de ne ku pêwîst e sîstem were lîberalîze kirin. Ji ber vê yekê jî, terora dîkta ya dewletê diqede û guhertinên sîstemê ji aliyê gel ve tên qebûl kirin. (Gotarê bixwîne...)
Image 2
Xanedana Yuan (bi çînî: 元朝, lat."Yuáncháo"mongolî: Dai Ön Yeke Mongghul Ulus) xanedaneke ku di navbera 1280-1368 de li Çînê hukumdar bû. Xanedan ji hêla Mongolan ve hat damezrandin.
Kubîlay Xan damezrînerê xanedanê ye ku neviyê Cengiz Xan, kurê Tuluy e. Di sala 1368an de împerator Togon Temur neçar ma ku paytext Dadu (çînî: 大都 Dàdū, farisî: خان باليق Khān Bālīq, tirkî: Hanbalık) berde û bireve bakur. Ji vî şunda xanedan bi navê Xanedana Yuan ya Bakur hatiye nav kirin. "Tadu" navenda bîngehîn a Xanedana Yuan e ku ji hêla Kubîlay Xan ve hatiye saz kirin û niha paytexta nûjen ya Çîn ê, Pekîn e. (Gotarê bixwîne...)
Image 3
Era Istrefi 2018 Era Istrefi (jdb. 4 tîrmeh 1994), stranbêj û strannivîsekekosovayî ye. Cara yekem di 19e salî ya xwe de di sala 20013an de strana bi navê "Mani Per Money" navdar bû.
Era Istrefi, di navbêna "Shume Pis", "Redrum", "Nuk E Di" û "Live It Up" de xebatên hem bi Almanî û hem Îngilîzî pêk tîne. Wê gelek xelat û namzedan wergirtine, di nav de Xelata Ewropayê Border Breakers û Music Award. Di sala 2018 de, wê performansa strana fermî ji bo Kûpaya Cîhanê ya FIFA ya 2018, tevî Nicky Jam û Will Smith, li merasîma bidawîbûna fînalê ya mezin li Moskowê. (Gotarê bixwîne...)
Ala Partiya Alman ya Karker û Sosyalîst Nasyonalsosyalîzm, nazîzm an jî Hitlerîzm peyveke kolanî ya bo alîgir û birêveberên Adolf Hitler û sosyalîstên neteweperest (bi almanî: Nationalsozialist) tê bikaranîn. Peyv ji kurtkirina peyva almanî Nationalsozialismus tê. Herwekî neonazî (anku, "tezenazî", "nûnazî") jî tê wateya nasyonalsosyalîstên nû. Îdeologiya nasyonalsosyalîzmê di Şerê Cîhanî yê Duyem de bo sedemê mirina nêzîki 50 milyon mirovî û têk çû. Nazî, di deme şerê cihanê yê duyem de li Almanya hatina ser desthilatdariyê. Avakerê bîrdoziya Naziyan Adolf Hitler, bi eslê xwe yekî ku Awistiryayî bû. Pênaberekî ku li Almanya bû. Piştre li wir xwe avêta nava Siyasetê û pêde çû. Hitler, li Almanya, hemû nirxên mirovatî bikarhanîn bi wan bilind bû û hat û bû desthilatdar. Pêşî di partiya Almana ya ku weke partiyeka karkeran bû "Partiya Karkerên Alman a Nasyonalsosyalîst " ku bi almanî navê wê "Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, (kinasî; NSDAP)" Li ser wê wê re bilind bû û hat ser desthilatdariyê. (Gotarê bixwîne...)
Image 8
Perestgeha Aştiyê li Romayê Perestgehê Aştiyê (bi latînî: Templum Pacis), herwisa bi navê Forûma Vespasiani (bi latînî: Forum Vespasiani) tê nasîn, perestgeheke kevnar a Romayê ye. Perestgeh di sala 71ê piştî zayînê de li Romayê ji aliyê împerator Vespasiani ve hate avakirin. Sedema avakirina vê forûmê rûmetdarkirina xwedawenda aştiyê ya Romayê ya bi navê Paks (Aştî) bû. (Gotarê bixwîne...)
Image 9
Kudurruyê Gulayê, kevirê kudurru yê Gulayê, kevirekî sînorê yê xudaya jin a bi navê Gula ji sedsala 14em û 13em a berî zayînê ye.[çavkanî hewce ye] Di tefsîre wê de ku Kudurruyê bi Gulayê re li ser rûniştgehê ye. Lê di tefsîrê de weke ku bi sayakî re rûniştîya tê nîşandin. Ji ber vê yekê mirov karê bêje ku heya ku kudurru tê wateya "kevir" jî. Lê kudurru, navê kevirekî taybet ku weke destûrên nivîskî li ser hene jî.
Qota Berçem an jî Qota ber Çem (bi tirkî: Çayönü) gundekî neolîtîk e li Bakurê Kurdistanê ye ku li navçeya Erxenî ya bi ser Amedê ye. Cihwarê arkeolojîk ji 8630 heta 6800 salên b.z. pêşketiye. Gundê neolîtîk çil kîlometre li bakurê rojavayê Amedê, li quntara Çiyayên Torosê ye. Girê arkeolojîk li ser girekî berwar û fireh bi pîvanên 160 x 350 mêtre û bi bilindahiya 4.5 metre, radiweste.
Li gundê neolîtîk ji piraniya niştecihên neolîtîk ên naskirî ku vekolînên berfirehtir hatine kirin, ji civaka nêçîrvan-berhevkar ber bi civakek ku ajalan xwedî dike, seknek bênavber nîşan dide. Mîmariya bi vî rengî ku baş hatiye parastin, nêrînek baş a qonaxên pêşkeftinê yên li vê deverê peyda dike. Ji aliyê din ve, hemû agahiyên ku hatine wergirtin, di derbarê planên niştecihbûnê, jiyana rojane û avahiya civakî de agahiyên berfireh dide. Di vê çarçoveyê de Qota Berçem di têgihîştina pêvajoya neolîtîkê de agahiyên gelek girîng pêşkêş dike. (Gotarê bixwîne...)
Xanedana Tang, (bi çînî: 唐朝, lat."Tángcháo") (618 – 907) xanedaneke ku di navbera salan 618-907 de li Çînê hukumdar bû. Di sala 618an de Li Shimin, xanedana Sui hilweşan û xanedana Tang ava kir. Li Shimin wek împerator Taizong, damezrenêrê xanedana Tang tê zanîn.
Di salên paşîn ên xanedana Tang de, Çîn de aloziyên siyasî derketin. Serhildanên gundiyan derket. wî hêdî hêdî hêza xanedaniyê lawaz kir. Yek ji endamên serhildana Huang Chao,Zhu Wen, xanedana Tang bi dawî kir û xwe împerator îlan kir. (Gotarê bixwîne...)
Image 15
Amar-Sîn, keyekî urî bû. Di navbera salên 2029–1982 de jîya. ji Sûlela Şulgî bû. Li Erîdû bi navê Parastgah çêkir. Dema wî, weke weke demeka ku bi pêşketina bi rê ve çûbû bû. Ku her sal dihat li darxistin çejna ekîtû, di wê demê ji aliyê gayekî ku stirhê xwe li ûrê wî dixwe, ew jîyane xwe ji dest dide. Li ser dema wî, zêde, zanîn ne hatina kifşkirin. Navê wî, di lîsteya keyên Sumerî de hat dîtin. binnivîs (Gotarê bixwîne...)