Qoser

Qoser
Kızıltepe
Navçe
Welat Bakurê Kurdistanê
Dûgel Tirkiye
Parêzgeh Mêrdîn (parêzgeh)
Serbajar Qoser
Qeymeqam Erkaya Yırık

Hejmara nahiyan 2 nahiye
Hejmara bajarokan 5 bajarok
Hejmara gundan 145 gund

Gelhe (2008) 201.755[1] kes
Rûerd 1.403 km2
Berbelavî 143,8 kes/km2
Bajarê navendî
Gelhe (2008) 125.455 kes
Koordînat 37°11′32″Bk 40°34′53″Rh / 37.19222°Bk 40.58139°Rh / 37.19222; 40.58139
Bilindayî 480 m
Koda postayê 47400
Koda telefonê (+90) 482
Qoser li ser nexşeya Tirkiye nîşan dide
Qoser
Qoser
Qoser (Tirkiye)
Qoser li ser nexşeya Bakurê Kurdistanê nîşan dide
Qoser
Qoser
Qoser (Bakurê Kurdistanê)
Qoser li ser nexşeya Mêrdîn nîşan dide
Qoser
Qoser
Qoser (Mêrdîn)

Qoser (ji Kosor[çavkanî hewce ye], ango çiyayê sor; 1928:  قوجحصار[2] Kauje hissare (Qoçhisar); 1946: Kızıltepe[3]) navçeyek bajarê Mêrdînê ye. Navên wê yên kevin Tilermen, Dunaysir û Qoser in. Bi tirkî navê wê Kızıltepe ye. Li gor sala 2008an serjimara navçê 198.672 ye. Di sala 1973yan de hejmara wê 21.000 bû, di 1990'î de 60.134 bû, di sala 2007'an de 127.148 hatiye hejmartin.

Hejmara navçeyê îro li navendê 131.050 ye li gundên jî 82.251 bi temami serjimara wê 213.101 e.

Qoser hejmara xwe bi piranî ji kesên çiyayî yên ku gundên wan hatiye şewitandin û ji gundî yên derdorê pêktîne. Mînak: Xursî, Omerî, Sûrgiçî, Şemrexî û mînakek taybet Heseniyên koçberên Serhedê(Mûş)

Qoser bi qanûn vexweriya jinên tûtina revok jî bi nav û deng e. Gor nîşanan di demên berê de sermijara Qoserê ji ya niha bêtir bû. Mizgeftek mezin bi navê ku gel lê kiriye "Mizgefta Kevn" heye. Li vê mizgeftê bi carekê 800 mirov dikarin nimêj bikin. Ve yeka mirov li ser demên berê yê Qoserê difikirîne ku: gor kû mizgeftek bi vî rengî heye tê wê wateyê, ku serjimara Qoserê pir bû. Yek ji gundê Qoserê, gundên Xursê bi tûtina xwe bi nav û denge.

Dîroka navê bajêr[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Gor ku tê zanîn navê Qoserê berê Dunaysir, dûre bûye Tilermen û dûre jî bûye Qoser. Dunaysir bi Zaravaya Kurmancî û Qoser bi Zaravaya Zazakiye û "Tilermen" jî bi Ermenîye. Piştî dewleta Tirk tê damezrandin navê wê dibe "Kızıltepe". Qoser navçeyek bi Mêrdînê ve girêdayîye, lê ji Mêrdînê mezintir e.

Jiyana sosyolojîk[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Di nava bajerê Kurdîstanê de Qoser ji aliyê Rewşenbîrê ve bajerekî serkeftî ye. Xwendevanên wê pir û serkeftînin ne. Ji helbestvanan heya wênesazan û heya dînê wê giştik di nava gel de ne. Dinê bajêr: Eledînê Dîn, Qomançêro, Dodo.

Çend navdarên Qoserê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ tuik, 2008
  2. ^ Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları. İstanbul: Hilal Matbaası, T. C. Dahiliye Vekaleti Nüfus Müdiriyet-i Umumiyesi Neşriyatından. 1928.
  3. ^ Türkiye'de Meskûn Yerler Kılavuzu I-II. Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara, 1946.