Pablo Neruda
| Balyozê Şîliyê li Fransayê (d) | |
|---|---|
| - | |
| Senatorê Şîliyê (d) | |
| - |
| Jidayikbûn | |
|---|---|
| Mirin | |
| Cihê goristanê |
Isla Negra (en) |
| Navê jidayikbûnê |
Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto |
| Nasnav |
Pablo Neruda |
| Hevwelatî | |
| Perwerde |
University of Chile (en) |
| Pîşe |
Helbestvan, dîplomat, siyasetmedar, lyricist, nivîskar |
| Salên çalak |
Dp. |
| Bav |
José del Carmen Reyes Morales (d) |
| Dê |
Rosa Neftalí Basoalto Opazo (d) |
| Hevjîn | |
| Qadên xebatê | |
| Partiya siyasî |
Communist Party of Chile (en) |
| Endamê | |
| Şêweyên hunerê | |
| Bandorbar |
Gustavo Adolfo Bécquer, Rubén Darío (en), Federico García Lorca, Walt Whitman (en), Francisco de Quevedo, Arthur Rimbaud |
| Xelat |  Xelata Nobelê ya Wêjeyê ()Lîsteya berfireh Order of the Aztec Eagle (en) Order of the Sun of Peru (en) Honorary doctor of the Pontifical Catholic University of Chile (d) Honorary doctorate of the National University of San Marcos (d) Commander of the Order of the Sun of Peru (d) National Prize for Literature (en) () International Stalin Prize for Peace (d) () World Peace Council prizes (en) () Atenea awarding (en) () Viareggio-Versilia International Prize (d) () Xelata Nobelê ya Wêjeyê ()Golden Wreath (d) () Grawemeyer Award for Music Composition (en) () |
Pablo Neruda helbestvanek şîliyî ye.
Di 12ê tîrmeha 1904an de ji dayik bûyê. Navê wî Neftalí Ricardo Reyes Basoalto ye. Ji ber ku gelek helbestvanê çekî Jan Neruda hez dike navê xwe dike Pablo Neruda. Di sala 1924an de bi helbestên xwe tev li pêşbirka wêjeya dibe bi vî serkevtinê mafê bûrs girtinê bi dest dixe û di Santiagoyê de dest bi xwendina wêjeya fransî dike. Piştî qedandina perwerdê wek rojnamevan dest bi xebate dike. Demeke dirêj wekî dîplomat li başûrê Asyayê û Meksîkê de dijî.
Di sala 1949an de Partiya Kominîst a Şîlîyê dibe senato. Ji ber ku serokê demê Gonzalez Videla rexne dike xayîn tê îlankirin, ew jî Şîliye direve îdî mîna koçerek li Arjantînê, Çînê, Yekîtiya Rûsya û li gelek welatên Ewropayê digere.
Di sala 1952an de dîsa vedigere welatê xwe.
Di 11ê îlona 1973an Pinochet bi darbeyeke leşkerî tê ser text û mala wî dide talankirin û pirtûkên wî dişewîtîne.
Nerûda di 23ê îlona 1973an de miriye.
Berhemên wî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Crepusculario, 1923
- Veinte poemas de amor y una canción desesperada, 1924
- Residencia en la tierra, 1935
- España en el corazón, 1937
- Los versos del Capitán, 1952
- Odas elementales, 1954
- Nuevas odas elementales, 1956
- Tercer libro de las odas, 1957
- Estravagario, 1958
- Memorial de Isla Negra 1964, 5 cîld, Otobiyografî
- Confieso que he vivido, Bîranîn
- Incitación al nixonicidio y alabanza de la revolución chilena, 1973
Xelat[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Xelata Aştiyê 1950
- Xelata Nobelê 1971
Çend helbestên Nerûda[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Strana Genimê
Gelim ez, ku bi tilîkan nayê hejmartin
Hêzek pîrûpak heye di dengê min da
Bo bejn girtina di tariyê de
Bi kêrhatina derbasbûna bêdengiyê
Mirî, egît, sî û cemed, çi he be
Dîsa tov diçînînin
û gel, di bin axê da çalkirî
Tovê disekine li cîhekî
Genim çewa aja xwe bide
Û derkeve ser axê
Bi destê xwe yî sor û delal
Qul bike... bêdengiyê wekî behremeyê
Em gel in, ji nû ve ji dayîk dibin bi mirinan
Wergêr: Baran Acis
Şeva li ser giravê
Şevê gişî ez bi te re raketim
nêzîkî derya, li ser giravê.
Kûvî û evînok bû tu di guhertina nav bijokiyê û xewê de,
di guhertina nav agir û avê de.
Belkû xewnên me dereng, gelekî dereng
dibûn yek,
bilind li ser
yan kûr li bin,
li bilindî wek şaxan, ji ba bi xwe dihatin leqandin
li kûrbûnê wek qurmên sor, digîhan hev.
Belkû xewna te dev ji
ya min berda
û li ser derya reş
li min digeriya
wek wê demê,
dema ko hîn tu tuenbû,
ko min te derbaskir
bê ko ez hayê xwe ji te bînim
û li çavên te digeriyam,
tiştê ko ez nûha
- nan, mey, evîn ű hêrs -
bi destên tije didim te,
çinko tu ew piyal i
yê ko li bendî danên jiyana min i.
Şevê gişî ez bi te re raketim
dema ko erda reş xwe bi
zindiyan û miriyan digerand,
û di dema hişyariyê de,
di nîvê tarîbûnê de
zendê min bi newqa te girt.
Ne şev û ne xewn
dikarîbûn me ji hev vekin.
Ez bi te re raketim, û
di dema hişyariyê de,
devê te
- nûh ji xewnê filitî -,
çêja axê, av û kevz,
bingeha jiyana te,
da min
û maçek gîha min,
di torekî ji şeveqê de,
wek ko ji derya tê
ya ko li vêderé peşkên pêlanên xwe bi me werdiki
Wergêr: Sîrwan Hecî Berko [1]
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ↑ Berko, Sîrwan Hecî (2001). "Şeva li ser giravê". http://www.amude.de/amude/kurdi/nivis/nivis7/neruda.html. Ji orîjînalê di 30 tîrmeh 2021 de hat arşîvkirin.
{{cite web}}: External link in|website=
Girêdanên Derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- PABLO NERUDA Û "HÊDÎ HÊDÎ DIMIRIN", Roza Kurd, 10ê hezîrana 2007an, Amîdakurd
Li Wikimedia Commons medyayên di warê Pablo Neruda de hene
