Serê Kaniyê, Riha

Navçeya Serê Kaniyê
Navçe
Ceylanpınar
Bajarê Serê Kaniyê
Navçeya Serê Kaniyê Navçeya Serê Kaniyê Navçeya Serê Kaniyê
Koordînat: 36°50′59″Bk 40°3′0″Rh
Welat	Bakurê Kurdistanê
Dewlet	Tirkiye
Parêzgeh	Riha
Serbajar	Serê Kaniyê
Hejmara bajarokan	1 bajarok
Hejmara gundan	32 gund
Hejmara mezrayan	17 mezra
Qada rûerdê
• Giştî	2.003 km2 (773 sq mi)
• Serbajar	89,9 km2 (34,7 sq mi)
Bilindahî	365 m (1198 ft)
Nifûs  (2009)	72.749
• Berbelavî	36,32/km2 (94,1/sq mi)
• Serbajar  (2009)	44.626
Koda postayê	63570
Koda telefonê	(+90) 414
biguhêre

Serê Kaniyê an Serêkaniyê (bi tirkî: Ceylanpınar), navçeyeke Rihayê li bakurê Kurdistanê ye.

Serê Kaniyê dikevê ser sînorê Sûriyê an jî başûr rojavayê Kurdistanê. Li bakurê Serê Kaniyê Wêranşar, li aliyê rojava navçeya Kaniya Xezalan, li rojhilata wê jî parêzgeha Mêrdînê û li başûr jî dewlata Surî ye. Navçe 142 km ji parêzgeha Rihayê dûre û erda wê 2.020 km 2 ye.

Dîrok

Diroka Serê Kaniyê vedigerê heya 5000 sala û li jora Mezra Botan hatiyê avakirin. Li navçe Asûrîyên, Hîtîtên, Ebasîyên, Bizansiyan, Selçûqîyên û Kurdên devlet avakirine. Di dema Asûrîyan de navçê ji dewleta Mirrî Mutanî'rı paytêxtî kiriye û navê vê paytêxtê Waşşûkanî ye. Ji bona ve peytextê re Vaşşugar, Waşşûkanî, başikani, Serêkanî jî hatîyê gotin. Li şopawan şaristabn gişî li telanîya cotgeha Serêkanîye û kepeza çuçîk û a mezin em karin hina jî bibînin. Xedyê Serêkanîye a dema dawi İbrahim Paşayi. Sêrekaniya binxetê di sala 2013 da de ket bin sêhetîye Kurdên. Li Sêrekanîya binxetê alâ Kurdê badidi.

Erdnîgarî

Nexşeya navçeya Serê Kaniyê

Mezin bun ya Serê Kaniyê 1.900.000 dekare û gor kordinate metoroloji 36-50 hevêrkên berahîye bakur, 39-55 qincoko rojhelate deyê. Bilindiya navçe 398 metro ye. Navçe 142 km ji Rihayê dûre. Li bakure Serê Kaniyê çiyaye Riha û li başûre we hudude Sûrî de çiyaye Abdulaziz heye.

Buhar li Serê Kaniyê

Toki Serê Kaniyê

Şev Serê Kaniyê

Serê Kaniyê aliye kepez

Serê Kaniyê Dibistana Toki

Parka Ciwanan

Avhewa

Bûharê baran baş dibarî. Deşta Sêrekaniyê bi beybûna dixemilî. Robara Circip bi çoşîk mezin diherikî. Bajêr û Girê Sêrekaniyê şindidi. Havînî ji germa laşe mirov dişewitî û baran nayê, çêle baran tê û sare.

Demografîk

Ligor serjimêra sala 2000'ê hejmara niştecihên bajêr 45.641 bû. Niştecihên herêmê 85 % wan Kurd in û 15 % Ereb in.

Siyaset

Hilbijartina navçe a dema dawî dewletê betal kir û gelê navçê rabû ser piyan dewlet şermezar kirin. Li ser vê yekê hilbijartin çêbû ye İsmail Arslan disa hilbijartin qezenç kiri ye û rayê xwe zêde kiri ye. Lî navçe partiya Kurdê BDP'ê di hilbijartina de qezenç kiriye serokê şarêdariyê İsmail Arslan'ê Kurd e. Hilbijartina 2009'a ji BDP qezenç kiri ye.

Abori

Gelê navçê jîyana xwe bi çandinî û bi xwedî kirina heywana didomînin. Li navçe cotgehîk pir mezin ji heye û gelê navçe li ve cotgehe karker ye dikin. Li navçê nîsk, pembo, nok, genim, fistixê entabê, kenevir tê çandin.

Xezalê Serê Kaniyê

Wan xezala nave xwe dani Serêkaniyê û bi Tirkî nave navçe bu ye Ceylanpınar. Berê xezale Serêkaniyê dihatin ber qanîya Xabûrê û ji Xabûrê av vedixwarin. Xabûr ji bo gi bîr vebûn ava we mıçıkî ye. Ji bo gi xezalen Serêkaniyê piçûk bûyî hatinî parastin. Niha 1500 xezalê Serêkaniyê heye. Xezalên navçe jî bo gi pir bûnû te firotin ji.

Çand û huner

Ol û Bergeran

Di rojîye de ev mebest te gotin:

Îro bi dilhebûnim,

sibe bi rojîme.

rojîya meha remezanê

sermi ferzi digrim ji xwederê

xwedê qebûl bikê

Ji bo fitrê ji ev mebest te gotin:

Ev fitrame

tev xêrate serême

bedêla xêr û gunehême

rast û derewemi rojî û mejîme

ez didim vi belengazî

xwedê qebûl bikê

Peykersazî

Li gundê Axirtoş peykervanî tê ava kirin. Li vî gundî peykervanê Musa Cengiz bi peykervanî dixebite û peykerên xwe dişîne derve (Ewropa).

Cil

Şelvar: devla pantor tê li xe qirin.

Dêrî (Pêşmal ango bervank): wekî nîv etekî ye. Rengê wê diguhere. Li hev qurmiçandiye û bi piştanekê li dora navtengê tê girêdan. Lê hertim 2 dêrî bi hev re li berdibin. Yek wek bervank (pêşmal) û yek jî wek nîv eteke (paşmal) tê liberkirin. Her du jî, ji yek cawî(qumaş) tên çêkirin.

Yêleg (Surt, Sixme, Êleg): ji du parçeyan pêk tê. Rengê pêşiyê û rengê estar heye. Estar her tim ji hevrîşim çêdibe. Ew li gorî temenê jinê tê guhartin, jinên ciwan rengên vekirî û gulgulî bi kar tînin, lê yên temen mezin rengên girtî li ber dikin.

Qutik (Kutik): ji qumaşên yêlegan ê giran tê çêkirin. Ew ji êleg dirêjtir û girantir e. Ji her du aliyan jî tê berkirin. Ango aliyên xwe yên bervajî nîn e.

Şala Kurmancî: ji qumaşekî buha ye. Ji rîs tê çêkirin. Qalind û germe, zivistanê diavêjin ser pişta xwe. 2-3 reng tê de cih digirin, hin caran jî tên bi rengekî ye

Govende li Serê Kaniyê tên lîstin

Lorke

Peşye bi nigê rast du gav tê avêtin dûvre nigê çep ji wê ji dûvre nigê rast tê avêtin pî tê avêtin ser mila. Govendik zû û tevlîhev tê lîstin.

Delilo

Govend bı nıge rast despe dıkı. Govendgêr sê gav davejı dûvre nıge çep davejı peşye. Veger bı nıge çep despe dıkı sê gav pışdı te avetın û pozisyana peşye ten sıtendın û wılo berdewam dıkı.

Lîstike zaroken Serê Kaniyê

Heft tok

Bi heft kevra te listin. Divê gi van heft kevira ji nêve her du tiliya di derbas biki. Êgı van heft kevra derbas biki lîstike qezenç dıkı.

Guzike jıkesti

Bı du lîstikvana te listin. Hundure cerge lîstikvanık kewırık datinı. Lîstikvane dı ji ew kevırehan jı cerge duxazı gı derxı.Dı çareke dı dernexıst dıbı dora listikvanedı. Gı lîstikvane peşye dı carke dı kevır derxıst. Listikvane ebe kevır duxazı gı texı cerge u listikvane peşye nahelı gı texı cerge. Durı revık despedıkı gi listıkvan ev kevre han karıbı texı cerge listikvane dı dıbı ebe.

Lîstika xar

Lîstikvanık xara xwe datini erde. Lîstikvane dı ji nîşan dıgrı u duxwazı gı lı xare xı. Gı lı xare xıst ev xarahan dı bı awi.

Vîzîk (Deleme)

Bı 3-4 lîstikvana te listın. 3-4 heval ebekık dı neqinın û delemawi datinin erde. Listikvan nîşan li delama erde dıkrın û li delema erde dıxın. Gava li delema erde dixin divê gı delama wan bigerı. Gı delama wan negeri dibin ebe

Gundê navçê

 Gotara bingehîn: Gundên Serê Kaniyê

32 gund û 17 mezrayê navçeya Serê Kaniyê hene. Li navçê gundê bê kareba (ceryan) tunene û li hemû gunda telefon heye.

Galerî

• 
  Parka Aşitiyê
• 
  Toki Serê Kaniyê

Girêdanên derve

• www.ceylanpınari.com ^{Girêdana arşîvê 2019-10-31 li ser Wayback Machine}
• Şaredariya Serê Kaniyê