Portal:Dîrok
Portalên Wîkîpediya: Dîn • Dîrok • Erdnîgarî • Huner • Jînenîgarî • Matematîk • Teknolojî • Zanist
Portala Dîrokê
Herodot (nêzîkî 484 b.z — nêzîkî 425 b.z.), gelek caran wek "bavê dîrokê" tê nasîn
Dîrok an jî tarîx lêkolîna zanistî ya zemanê berê ye ku bûyerên berê li gorî konteksta kronolojiyê û çavkaniyan bi sedem û netîceyên xwe bi awayekî rexneyî tên nirxandin. Pisporên dîrokê dîroknas (dîrokzan, dîrokvan) in. Dîroknas di lêkolîna zemanê berê de çavkaniyên tarîxî yên wekî belgeyên nivîskî, tecribeyên devkî, nîşanên xwezayî û objeyên maddî wekî berhemên hunerî bi kar tînin.
Dîroknas bi riya vegotinan hewl didin ku zemanê berê fêm bikin û pêşkêş bikin. Bi gelemperî li ser kîjan vegotin bûyerekê herî baş rave dike û li ser muhîmiya sedem û netîceyên wan yên cuda nîqaş dikin.
Herodot, dîroknasekî yewnan ê sedsala 5an, di nav tradisyona rojavayê de wek "bavê tarîxê" tê nasîn, tevî ku carinan jê re "bavê derewan" jî hatibe gotin. Li gel Tûkûdîdesî, wî bingehên lêkolîna tarîxa mirovahiyê ya modern damezrand. (Gotarê bixwînê...)
Gotarên dîrokê
Wêneyên bijartî
Di dîrokê de îro
Bûyer
- 1534 – Artêşa Osmaniyan bajarê Bexdayê dagir kir.
- 1862 – Bi îmzekirina biryara Abraham Lincoln destûr hate dayîn ku Vîrjînyaya Rojava tevlî DYAyê bibe. Bi vê bûyerê re Vîrjînya dibe du beş.
- 1879 – Thomas Edison ampûla elektrîkê bi gel da nasandin.
- 1944 – Şerê cîhanê yê duyem: Mecaristanê li dijî Almanyaya Nazî şer da destpêkirin.
- 1963 – Federasyona Afrîkaya Navendî belav bû û Zambiya, Malavî û Rodesya hatin damezrandin.
- 1992 – Biryara du parçekirina Çekoslovakyayê (weke Komara Çekî û Slovakya) hate pejirandin.
- 1994 – Şerê Çeçenistanê yê yekem destpê kir. Hêzên Rûsyayê êrîş birin ser bajarê Grosniyê.
- 1999 – Serokdewletê Rûsyayê Boris Yeltsin bi biryareke ji nişka ve ji peywira xwe îstifa kir û da zanîn ku wê serokdewletiyê dewrî Vladîmîr Pûtîn bike.
Jidayikbûn
- 1491 – Jacques Cartier, kaşifê fransî
- 1880 – George Marshall, generalê xwediyê Xelata Nobelê
- 1983 – Deniz Çakır, aktrîsa tirk
Mirin
- 1970 – Michael Balint, psîkoanalîstê mecar