Sindî
Eşîra Sindî | |
Agahiyên gelemperî | |
Hoz | Mala Acamê
|
Ziman | Kurdî (kurmancî) |
Herêmên dîrokî | Zaxo, Qileban, Silopî, Botan, Hekarî |
Bawerî | |
Dîn | Îslam (sunîtî) |
biguherîne ![]() |
Sindî, navê eşîreka li Kurdistanê ye. Li herêma Sindî ya li navbera Duhok, Zaxo û Botan-Hekariyê dijîn. Sindiyên di navbera Botan û Hakkariyê de li bajaroka Qilaban dimînin. Li gel Sindiyên kurd zimanê hemû Sindiyên dî jî Îndo-Ewropî ye û Aryen in.(4) Li Stenbolê li taxa Gazî jî gelek Sindî dijîn.
Dîrok[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Sindiyên kurd di dîrokê de dewleteka mezin ava kirine. Ev dewlet beriya 3500 salan e ava bûbû. Navê wê dewletê Împeretotiya Mitannî ye (5). Avakirina vê împeretoriyê jî wiha çêdibe Malbatek ji kurdan koçberê Hindistanê dibe. Li wir li herêma Sind niştecih dibin. Piştî demeke dirêj ji Hindistanê dîsa vedigerin welatê xwe Kurdistanê(6). Ji wan re dibêjin kurdên Sindê. Li pêşiyê tên Amedê. Li Amedê (Diyarbekir) dewletekê ava dikin. Riha (Urfa), Mêrdîn, Sîncarê jî bi dest xwe ve dihînin. Li Mêrdînê Weşukaniyê dikin paytext. Navê dewleta wan Mîtanî bû û navê çiyayê Metîna ji wir tê. (7)2 jinên delaltirîn ên di dîrokê de navdar ji wan Sindiyan bûn. Ew Nefertîtî û Nefertarî ne. Nefertîtî û Nefertarî şû bi Fîrewnên Misrê dikin.(8) Û li wir dest danîn ser rêvebertiya dewletê.
Niha li Hindistanê herêma Sind heye û zimanê wan Sindiyanî ye. Li piştî hezar salan ev kurdên Sindî ji her alî ve bûn kurdên Îranî. Divê bê gotin ku peyva "Îran" ji "Aryenê" tê. Bi eslê xwe Kurdistan, Ermenistan, Azerbaycan... jî Îran in. Kurd Mezopotamiyên Îranî ne. Ango Mezopotamiyên Aryen in. Ji bavûkalên kurdan, farisan, Hindistaniyan, Pakistaniyan, Afxaniyan, Azeriyan, ingilîz, frensî, alman... re dibêjin "aryen".
Ocax/Icax[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Eşîra Sindiyan li 14 Icaxen Mala Acamme, Mamizdeni, Pisaxa, Benestani,Coneki, Bosali,Neri,Sheranshi,Perexi,Mendozî,Mcoli,Bileki,Sofi,Shexesdeni û Shivameni belavdibe. 112 Gunden Eşîra Sindiyan
Boselê[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Bosale
- Zewka Bosale
Sheranshi[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Sheranshe
- Behere
Sêxzdînî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Nordîna
Perexi[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Perexê
Mendozî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Kundok
- Bazingüra
Bileki[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Karpete Bileka
Mala Acamme[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Derkar
- Bandro
- Banka Mala Shexe
- Merge
- Minini
- kirannsh
- Banka Mala Hocey
- Banka Mala Axoy
Pisaxa[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Ava Gize
- Bazingira
- Petrome
- Kirkirank
- Kelok
- Kundok
- Grik Sindi
- Grika Haci Islami
- Darhozan
- Marsis
- Gewrîk
Sofi[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Pirbla
- Cemke Delal
- Zorava
- Be Shilke
- Derinke
- Barkavere
- Cemtri
- Avlih
- Ceme Mesolmete
Benestani[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Berzire
- Karne
- Mutifa
- Kizave
- Rabanka
- Hewreze
- Hawshine
- Dashtmasake
- Dashatmasek Mela
- Dahleke Gundik
- Dahlek Malek
- Cem Mishko
- Dornex
- Desht Masek Çhem
- War Sora
- kukite silopi # gite silopi
Çonkî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Mamisa
- Sindava
- Yosif Axa
- Gundik Ayub
- Bexabare
- Ser Silavke
- Karpete
- Alshke
- Dasîkê
- Gelî Dergel
- Dere
- Dahlika Conekiya
- Harina
Miçolî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Qasroke
- Mergashishe
- Xerabe
- Sorink
Nerî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Derkar Nery
- Gundik
- Dercelal
- Dahlik
- Stavlan
Mamizdeni[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Behrava
- Terike
- Terik Erab
- Terik Smo
- Keberoke
- Tawke
- Xerababke
- Emer Axa
- Terik Hassan
- Xilafte
- Bacile
Shivarmeni[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Xwake
- Bagoltke
- Teka
- Berkevir
- Spindaroke
- Xerxabka
- Zewke
- Avgani
- Serko
Gundên Masehiyan li Devera Sindiya[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Biglale
- Elanîsh
- Derashishe
- Senate
- Sharansha Felaha
- Bersive
- Levo
- Hizawa
- Nafkandala
- Bacowae
- Êrê
- Deshte Texê
- Behnone Sîndîya
- Mergasora
- Piraka
- Benaxre
- Der Abon
- Pish Khabour
- Her Gunda
- Gondkosa
Têbînî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Li Dîf Jêderên Kevin û Axivtnên Babo Bapîran Gûllî û Sindî eşîreka Pêkve Bon Ta Salên ( 1919 ) Heta Nokejî Têkelîya Navbera Herdo eşîreta Ji Layê Çivakî û Keltorî Ve Zor Lêk Nêzîkin.
Dengbêjên Devera Sindiya[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Awaz Xabîrî Boseli
- Serbest Boselî
- Abdûlsitar Boselî
- Hashim Boselî
- Heval Îbrahîm Micoli
- Mèhvan Sindî
- Adil Sindî Shivermini
- Razi Ubeyd Benstani Nave Huneri Razi Zaxoyi
- Shivan Cegerxwin Coneki
- Mihemmed Can Shivermeni
- Zeravan Tahir Shivermeni Nave Huneri Zeravan Zaxoyi
- Ahmed Xorshid Neman Neri
- Eyaz Yusif Psaxa Nave Huneri Eyaz Zaxoyi
- Husni Kizavi
- Hejar Mohammed Shivermeni
- Hejar Arif Coneki
- Karwan Ahmed Sevo Coneki
- Zeravan Lezgin Coneki
- Emer Kizavi
[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Mala Acamme[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Shehbaz Salih
- Mam Omar Salih
- Sadiqe Emeri
- Aliqado
- Ebdulkarim Hamed
- Salih Qasim
- Ismail Seifadin
- Mohammed Mirza
- Izadin Saado
- Hamid Isa
- Abdullah isa şerîf
- Azhat Jangir
- Redwan Mirza
- Said Abdulllah
- Ismail Haci Latif
- Teter Hesen Yusif
Boselê[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Elî Halo
- Mohammed Xalid Boseli
- Mehmud Halo
- Naîf Boselî
- Seîd Boselî
- Emer Halo
- Cemal Rashid Ismail
- Hassan Shex Mistafa
- Shex Mistafa Boseli
- Mela Salih Boseli
- Mela Smail Boseli
- Mûsa Omer Boselî
- Haci Qadir Boselî
- Sagvan Halo
Psaxa[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Psaxa ji Bakurê Kurdistanê, ji Wanê hatin e. Eslê xwe Garisan in. Silêman Axa Sindi seroke eşira sindiye.
- Avdi Axa
- Silêman Avdi Axa (Dr. Silêman)
- Bıshar Axa
- Ömer Bıshar Axa
- Mohammed Macit
- Ali Awni
- Abdulla Bishar Axa
- Hamid Hefzullah
- Hamid Xasti
- Selman Xorsho
- Jebar Meho
- Ismail Tabir
- Said Sofi Osman
- Alixan Hamid
Şivarmeni[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Bedirxan Sindî
- Hecib Sindî
- Silêman Hecî Bedrî
- Reşîd Sindî
- Hemza Hecî Bedrî
- Elî Sindî
- Mohammed Teyar
- Arif Derwêş
- Kovan Sindî
Çonekî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Mistafa Joma
- Xedir Emer
- Hejer Ismail Cuno
- Mohammed Semo
- Hacî Xidir
- Nurî Xidir
- Abdullah Meho
- Îsmaîl Abush
Benestani[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- Asmat Dino
- Mela Teha Dashtmesaki
- Abdulrehman Dino
- Seyidd Xalid
- Sagvan Seyid Xalid
- Mela Sediq Dornexi
- Heji Reshid neamo Dornexi