Sindî

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Eşîra Sindî
Agahiyên gelemperî
Hoz Mala Acamê


Boselê
Pisaxa
Mamêzdînî
Şeranşî
Blleki
Perexî
Miçolî
Choneki
Şîvermenî
Sofi
Neri
Sêxzdînî

Benestani

Ziman Kurdî (kurmancî)
Herêmên dîrokî Zaxo, Qileban, Silopî, Botan, Hekarî
Bawerî
Dîn Îslam (sunîtî)

Sindî, navê eşîreka li Kurdistanê ye. Li herêma Sindî ya li navbera Duhok, Zaxo û Botan-Hekariyê dijîn. Sindiyên di navbera Botan û Hakkariyê de li bajaroka Qilaban dimînin. Li gel Sindiyên kurd zimanê hemû Sindiyên dî jî Îndo-Ewropî ye û Aryen in.(4) Li Türkiye; Hodane, Mola Şehbas, Günde Zeviye,Roboski, Hedriş, Yekmal,Şexon, Cizire, Silopi. Mardin e jî gelek Sindî dijîn.

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Sindiyên kurd di dîrokê de dewleteka mezin ava kirine. Ev dewlet beriya 3500 salan e ava bûbû. Navê wê dewletê Împeretotiya Mitannî ye (5). Avakirina vê împeretoriyê jî wiha çêdibe Malbatek ji kurdan koçberê Hindistanê dibe. Li wir li herêma Sind niştecih dibin. Piştî demeke dirêj ji Hindistanê dîsa vedigerin welatê xwe Kurdistanê(6). Ji wan re dibêjin kurdên Sindê. Li pêşiyê tên Amedê. Li Amedê (Diyarbekir) dewletekê ava dikin. Riha (Urfa), Mêrdîn, Sîncarê jî bi dest xwe ve dihînin. Li Mêrdînê Weşukaniyê dikin paytext. Navê dewleta wan Mîtanî bû û navê çiyayê Metîna ji wir tê. (7)2 jinên delaltirîn ên di dîrokê de navdar ji wan Sindiyan bûn. Ew Nefertîtî û Nefertarî ne. Nefertîtî û Nefertarî şû bi Fîrewnên Misrê dikin.(8) Û li wir dest danîn ser rêvebertiya dewletê.

Niha li Hindistanê herêma Sind heye û zimanê wan Sindiyanî ye. Li piştî hezar salan ev kurdên Sindî ji her alî ve bûn kurdên Îranî. Divê bê gotin ku peyva "Îran" ji "Aryenê" tê. Bi eslê xwe Kurdistan, Ermenistan, Azerbaycan... jî Îran in. Kurd Mezopotamiyên Îranî ne. Ango Mezopotamiyên Aryen in. Ji bavûkalên kurdan, farisan, Hindistaniyan, Pakistaniyan, Afxaniyan, Azeriyan, ingilîz, frensî, alman... re dibêjin "aryen".

Ocax/Icax[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Eşîra Sindiyan li 14 Icaxen Mala Acamme, Mamizdeni, Pisaxa, Benestani,Coneki, Bosali,Neri,Sheranshi,Perexi,Mendozî,Mcoli,Bileki,Sofi,Shexesdeni û Shivameni belavdibe. 112 Gunden Eşîra Sindiyan

Boselê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Bosale
  2. Zewka Bosale

Sheranshi[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Sheranshe
  2. Behere

Sêxzdînî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Nordîna

Perexi[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Perexê

Mendozî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Kundok
  2. Bazingüra

Bileki[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Karpete Bileka

Mala Acamme[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Derkar
  2. Bandro
  3. Banka Mala Shexe
  4. Merge
  5. Minini
  6. kirannsh
  7. Banka Mala Hocey
  8. Banka Mala Axoy

Pisaxa[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Ava Gize
  2. Bazingira
  3. Petrome
  4. Kirkirank
  5. Kelok
  6. Kundok
  7. Grik Sindi
  8. Grika Haci Islami
  9. Darhozan
  10. Marsis
  11. Gewrîk

Sofi[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Pirbla
  2. Cemke Delal
  3. Zorava
  4. Be Shilke
  5. Derinke
  6. Barkavere
  7. Cemtri
  8. Avlih
  9. Ceme Mesolmete

Benestani[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Berzire
  2. Karne
  3. Mutifa
  4. Kizave
  5. Rabanka
  6. Hewreze
  7. Hawshine
  8. Dashtmasake
  9. Dashatmasek Mela
  10. Dahleke Gundik
  11. Dahlek Malek
  12. Cem Mishko
  13. Dornex
  14. Desht Masek Çhem
  15. War Sora
  16. kukite silopi # gite silopi

Çonkî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Mamisa
  2. Sindava
  3. Yosif Axa
  4. Gundik Ayub
  5. Bexabare
  6. Ser Silavke
  7. Karpete
  8. Alshke
  9. Dasîkê
  10. Gelî Dergel
  11. Dere
  12. Dahlika Conekiya
  13. Harina

Miçolî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Qasroke
  2. Mergashishe
  3. Xerabe
  4. Sorink

Nerî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Derkar Nery
  2. Gundik
  3. Dercelal
  4. Dahlik
  5. Stavlan

Mamizdeni[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Behrava
  2. Terike
  3. Terik Erab
  4. Terik Smo
  5. Keberoke
  6. Tawke
  7. Xerababke
  8. Emer Axa
  9. Terik Hassan
  10. Xilafte
  11. Bacile

Shivarmeni[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Xwake
  2. Bagoltke
  3. Teka
  4. Berkevir
  5. Spindaroke
  6. Xerxabka
  7. Zewke
  8. Avgani
  9. Serko

Gundên Masehiyan li Devera Sindiya[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. Biglale
  2. Elanîsh
  3. Derashishe
  4. Senate
  5. Sharansha Felaha
  6. Bersive
  7. Levo
  8. Hizawa
  9. Nafkandala
  10. Bacowae
  11. Êrê
  12. Deshte Texê
  13. Behnone Sîndîya
  14. Mergasora
  15. Piraka
  16. Benaxre
  17. Der Abon
  18. Pish Khabour
  19. Her Gunda
  20. Gondkosa

Têbînî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Li Dîf Jêderên Kevin û Axivtnên Babo Bapîran Gûllî û Sindî eşîreka Pêkve Bon Ta Salên ( 1919 ) Heta Nokejî Têkelîya Navbera Herdo eşîreta Ji Layê Çivakî û Keltorî Ve Zor Lêk Nêzîkin.

Dengbêjên Devera Sindiya[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  • Awaz Xabîrî Boseli
  • Serbest Boselî
  • Abdûlsitar Boselî
  • Hashim Boselî
  • Heval Îbrahîm Micoli
  • Mèhvan Sindî
  • Adil Sindî Shivermini
  • Razi Ubeyd Benstani Nave Huneri Razi Zaxoyi
  • Shivan Cegerxwin Coneki
  • Mihemmed Can Shivermeni
  • Zeravan Tahir Shivermeni Nave Huneri Zeravan Zaxoyi
  • Ahmed Xorshid Neman Neri
  • Eyaz Yusif Psaxa Nave Huneri Eyaz Zaxoyi
  • Husni Kizavi
  • Hejar Mohammed Shivermeni
  • Hejar Arif Coneki
  • Karwan Ahmed Sevo Coneki
  • Zeravan Lezgin Coneki
  • Emer Kizavi

Çend Navdarên Devera Sindiya[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Mala Acamme[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Boselê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Psaxa[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Psaxa ji Bakurê Kurdistanê, ji Wanê hatin e. Eslê xwe Garisan in. Silêman Axa Sindi seroke eşira sindiye.

Şivarmeni[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çonekî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Benestani[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Nerî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Micoli[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Sofi[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Mamizdeni[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Sheranshi[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Şêxzdîn[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Perexi[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Girêdayinên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]