Sindî

Eşîra Sindî
Agahiyên gelemperî
Hoz	Mala Acamê Boselê Pisaxa Mamêzdînî Şeranşî Blleki Perexî Miçolî Choneki Şîvermenî Sofi Neri Sêxzdînî Benestani
Ziman	Kurdî (kurmancî)
Herêmên dîrokî	Zaxo, Qileban, Silopî, Botan, Hekarî
Bawerî
Dîn	Îslam (sunîtî)
biguhêre

Sindî, navê eşîreka li Kurdistanê ye. Li herêma Sindî ya li navbera Duhok, Zaxo û Botan-Hekariyê dijîn. Sindiyên di navbera Botan û Hakkariyê de li bajaroka Qilaban dimînin. Li gel Sindiyên kurd zimanê hemû Sindiyên dî jî Îndo-Ewropî ye û Aryen in.(4) Li Türkiye; Hodane, Mola Şehbas, Günde Zeviye,Roboski, Hedriş, Yekmal,Şexon, Cizire, Silopi. Mardin e jî gelek Sindî dijîn.

Dîrok

Sindiyên kurd di dîrokê de dewleteka mezin ava kirine. Ev dewlet beriya 3500 salan e ava bûbû. Navê wê dewletê Împeretotiya Mitannî ye (5). Avakirina vê împeretoriyê jî wiha çêdibe Malbatek ji kurdan koçberê Hindistanê dibe. Li wir li herêma Sind niştecih dibin. Piştî demeke dirêj ji Hindistanê dîsa vedigerin welatê xwe Kurdistanê(6). Ji wan re dibêjin kurdên Sindê. Li pêşiyê tên Amedê. Li Amedê (Diyarbekir) dewletekê ava dikin. Riha (Urfa), Mêrdîn, Sîncarê jî bi dest xwe ve dihînin. Li Mêrdînê Weşukaniyê dikin paytext. Navê dewleta wan Mîtanî bû û navê çiyayê Metîna ji wir tê. (7)2 jinên delaltirîn ên di dîrokê de navdar ji wan Sindiyan bûn. Ew Nefertîtî û Nefertarî ne. Nefertîtî û Nefertarî şû bi Fîrewnên Misrê dikin.(8) Û li wir dest danîn ser rêvebertiya dewletê.

Niha li Hindistanê herêma Sind heye û zimanê wan Sindiyanî ye. Li piştî hezar salan ev kurdên Sindî ji her alî ve bûn kurdên Îranî. Divê bê gotin ku peyva "Îran" ji "Aryenê" tê. Bi eslê xwe Kurdistan, Ermenistan, Azerbaycan... jî Îran in. Kurd Mezopotamiyên Îranî ne. Ango Mezopotamiyên Aryen in. Ji bavûkalên kurdan, farisan, Hindistaniyan, Pakistaniyan, Afxaniyan, Azeriyan, ingilîz, frensî, alman... re dibêjin "aryen".

Ocax/Icax

Eşîra Sindiyan li 14 Icaxen Mala Acamme, Mamizdeni, Pisaxa, Benestani,Coneki, Bosali,Neri,Sheranshi,Perexi,Mendozî,Mcoli,Bileki,Sofi,Shexesdeni û Shivameni belavdibe. 112 Gunden Eşîra Sindiyan

Boselê

1. Bosale
2. Zewka Bosale

Sheranshi

1. Sheranshe
2. Behere

Sêxzdînî

1. Nordîna

Perexi

1. Perexê

Mendozî

1. Kundok
2. Bazingüra

Bileki

1. Karpete Bileka

Mala Acamme

1. Derkar
2. Bandro
3. Banka Mala Shexe
4. Merge
5. Minini
6. kirannsh
7. Banka Mala Hocey
8. Banka Mala Axoy

Pisaxa

1. Ava Gize
2. Bazingira
3. Petrome
4. Kirkirank
5. Kelok
6. Kundok
7. Grik Sindi
8. Grika Haci Islami
9. Darhozan
10. Marsis
11. Gewrîk

Sofi

1. Pirbla
2. Cemke Delal
3. Zorava
4. Be Shilke
5. Derinke
6. Barkavere
7. Cemtri
8. Avlih
9. Ceme Mesolmete

Benestani

1. Berzire
2. Karne
3. Mutifa
4. Kizave
5. Rabanka
6. Hewreze
7. Hawshine
8. Dashtmasake
9. Dashatmasek Mela
10. Dahleke Gundik
11. Dahlek Malek
12. Cem Mishko
13. Dornex
14. Desht Masek Çhem
15. War Sora
16. kukite silopi # gite silopi

Çonkî

1. Mamisa
2. Sindava
3. Yosif Axa
4. Gundik Ayub
5. Bexabare
6. Ser Silavke
7. Karpete
8. Alshke
9. Dasîkê
10. Gelî Dergel
11. Dere
12. Dahlika Conekiya
13. Harina

Miçolî

1. Qasroke
2. Mergashishe
3. Xerabe
4. Sorink

Nerî

1. Derkar Nery
2. Gundik
3. Dercelal
4. Dahlik
5. Stavlan

Mamizdeni

1. Behrava
2. Terike
3. Terik Erab
4. Terik Smo
5. Keberoke
6. Tawke
7. Xerababke
8. Emer Axa
9. Terik Hassan
10. Xilafte
11. Bacile

Shivarmeni

1. Xwake
2. Bagoltke
3. Teka
4. Berkevir
5. Spindaroke
6. Xerxabka
7. Zewke
8. Avgani
9. Serko

Gundên Masehiyan li Devera Sindiya

1. Biglale
2. Elanîsh
3. Derashishe
4. Senate
5. Sharansha Felaha
6. Bersive
7. Levo
8. Hizawa
9. Nafkandala
10. Bacowae
11. Êrê
12. Deshte Texê
13. Behnone Sîndîya
14. Mergasora
15. Piraka
16. Benaxre
17. Der Abon
18. Pish Khabour
19. Her Gunda
20. Gondkosa

Têbînî

Li Dîf Jêderên Kevin û Axivtnên Babo Bapîran Gûllî û Sindî eşîreka Pêkve Bon Ta Salên ( 1919 ) Heta Nokejî Têkelîya Navbera Herdo eşîreta Ji Layê Çivakî û Keltorî Ve Zor Lêk Nêzîkin.

Dengbêjên Devera Sindiya

• Awaz Xabîrî Boseli

• Serbest Boselî

• Abdûlsitar Boselî

• Hashim Boselî

• Heval Îbrahîm Micoli

• Mèhvan Sindî

• Adil Sindî Shivermini

• Razi Ubeyd Benstani Nave Huneri Razi Zaxoyi

• Shivan Cegerxwin Coneki

• Mihemmed Can Shivermeni

• Zeravan Tahir Shivermeni Nave Huneri Zeravan Zaxoyi

• Ahmed Xorshid Neman Neri

• Eyaz Yusif Psaxa Nave Huneri Eyaz Zaxoyi

• Husni Kizavi

• Hejar Mohammed Shivermeni

• Hejar Arif Coneki

• Karwan Ahmed Sevo Coneki

• Zeravan Lezgin Coneki

• Emer Kizavi

Çend Navdarên Devera Sindiya

Mala Acamme

• Shehbaz Salih
• Mam Omar Salih
• Sadiqe Emeri
• Aliqado
• Ebdulkarim Hamed
• Salih Qasim
• Ismail Seifadin
• Mohammed Mirza
• Izadin Saado
• Hamid Isa
• Abdullah isa şerîf
• Azhat Jangir
• Redwan Mirza
• Said Abdulllah
• Ismail Haci Latif
• Tewter Hesen Yusif
• Reşide salihe hedrişi

Boselê

• Elî Halo
• Mohammed Xalid Boseli
• Mehmud Halo
• Naîf Boselî
• Seîd Boselî
• Emer Halo
• Cemal Rashid Ismail
• Hassan Shex Mistafa
• Shex Mistafa Boseli
• Mela Salih Boseli
• Mela Smail Boseli
• Mûsa Omer Boselî
• Haci Qadir Boselî
• Sagvan Halo

Psaxa

Psaxa ji Bakurê Kurdistanê, ji Wanê hatin e. Eslê xwe Garisan in. Silêman Axa Sindi seroke eşira sindiye.

• Avdi Axa
• Silêman Avdi Axa (Dr. Silêman)
• Bıshar Axa
• Ömer Bıshar Axa
• Mohammed Macit
• Ali Awni
• Abdulla Bishar Axa
• Hamid Hefzullah
• Hamid Xasti
• Selman Xorsho
• Jebar Meho
• Ismail Tabir
• Said Sofi Osman
• Alixan Hamid

Şivarmeni

• Bedirxan Sindî
• Hecib Sindî
• Silêman Hecî Bedrî
• Reşîd Sindî
• Hemza Hecî Bedrî
• Elî Sindî
• Mohammed Teyar
• Arif Derwêş
• Kovan Sindî

Çonekî

• Mistafa Joma
• Xedir Emer
• Hejer Ismail Cuno
• Mohammed Semo
• Hacî Xidir
• Nurî Xidir
• Abdullah Meho
• Îsmaîl Abush

Benestani

• Ismet Dino
• Mela Teha Dashtmesaki
• Abdulrehman Dino
• Seyidd Xalid
• Sagvan Seyid Xalid
• Mela Sediq Dornexi
• Heji Reshid Neamo Dornexi
• Ahmedi Heji Reshidi Neamo

Nerî

• Dr.Rezgar Sindî
• Mihamed Mûsa
• Schibli Axa

Micoli

• Xalid Shexo
• Musa Timi
• Sherif Musa
• Aziz Aziz
• Sherif Sherif
• Hamid Sherif
• Selim Derwish

Sofi

• Haji Mestoye Abe
• Haji Mohamed Mestoy
• Osman Qasim
• Mehama Qasim
• Xelil Mahmud
• Fehmi Ahmed Yousef
• mela ahmed sofi

Mamizdeni

• Drbaz Kelesh
• Osman Xalid
• Salih Haci Ibrahim
• Dindar Osman

Sheranshi

• Raof Mala Jami
• Abdi Meho
• Selim Ceto
• Ismail Abdilkarim

Şêxzdîn

• Mîrşam Axa
• Elî Betal
• Betal Elî
• Emîn Mohemed
• Nezîr Nourdînî
• Mela Hemîd
• Hussên Tehlo

Perexi

• Ali Axaye Qasroki
• Ismail Perexi
• Abdi Ahmed Perexi
• Faris Salih Perexi

Girêdayinên derve

• Malpere Eşîra Sindiyan
• Malpere Gunde Derkare
• Malpere Gunde Bosale
• Malpere Shehid Mahmoud Halo Bosali