Sipkî

Êlên Sipkî
Agahiyên gelemperî
Hoz	Xelesinî Birîmî Masekî Torûnî Şemsîka Manikî Sturkî Rojkanî(Rojkî) Isedizî Mîxayîlî Ûtî Kilêrî Kasorî Mamzêdî Hesinî Derecekî Belî Çilî Kaşaxa Kareyî Pîvazî Recevî Sahanîya Şanezera Bilkî
Esil	Êzîdî
Ziman	Serhedî (Kurmancî)
Herêmên dîrokî	Serhed
Belavbûn	Agirî Qers Îdir Wan Mûş Erzirom Bedlîs Êrîvan Tbîlîsî
Bawerî
Dîn	Îslam Êzidîtî(Şerfedin)
biguherîne

Sipkî an jî Sipkan, yek ji konfederasyona eşîrên Kurdan e. Yek ji eşîrên mezin ên Kurdistanê ye. Eslê xwe Êzîdî ne û di sedsala 18em de ji ber komkujiyê ji herêma Şingalê hatine cihên xwe yên niha. Bi taybetî li bajarê Agirî, Dîxor, Erdîş, Milazgir, Elcewaz, Xinûs, Tatos û li Qers, Erzirom, Wan, Îdir, Bedlîs û Mûşê dijîn. Ên ku li van deran dijîn bûne Misilman. Hinek jî li Ermenistan û Gurcistanê dijîn û Êzîdî ne. Helbet li Kurdistan, Qefqasya, Tirkiye û Ewropayê jî belav bûne.

Dîrok

Ji aliyê Yavûz Siltan Selîm ve di sala 1514an de eşîr ji herêma xwe hate derxistin û ji bo ewleyiya sînorên Împeratoriya Osmanî nêzikê sînorên Rûsya û Îranê re hat bicihkirin.

Di sala 1639an de bi Peymana Qesr-î Şîrînê ku di navbera tirk û farisan de hat çêkirin re Sipkî bitevayî ji rêveberiya Osmaniyê re hatin hêlan.

Di navbera salên 1829, 1854 û 1877an de şerên ku di navbera tirk û rûsan de derketin Sipkî ji aliyê rûsan bûn û şer kirin. Eşîra Sipkî bi eşîra Heyderî ve rehet nedane Dewleta Osmanî.

Gundên Sipkî yên li Amedê

Farqîn

Fêra û Huseyna

Pasûr

Temiran, Godernê û Cixsê

Gundên Sipkî yên li Ermenistanê

Асланлу(Eslanlû), Асиблах(Asîblax), Зор(Zor), Аличалу(Alîçalû), Карахтин(Qerextîn), Аставлу, или Гунде Шеха(Astavlû), Кырблах(Qirbilax), Басинак(Basînek), Сойблах(Saybilax), Коджбаши(Qocbaşî), Ташушан(Taşûşan), Тярмашев(Germaşiv), Дамысхан(Demisxan), Хрбе сор(Xirbê Sor), Куч(Qûç), Хане(Xane), Гогырмас(Gogirmes), Карако(Qerequ), Гунде Ашо-Хусейн(Gundê Eşo Hisên), Бандамурад(Bendemûrad), Ташкорпи(Taşkorpî), Карахесар(Qerehesar), Чарсала(Çarsale), Омбла(Ombla), Дутах(Dutax).

Cihên Sipkî yên li Gurcistanê

Tbîlîsî, Gûrya, Rustavî, Kutaisi, Telavî, Gardabani û Kobuletî. Piştî Şerê Cîhanî yê Yekem ji Ermenistanê koç kirine.

Axa û Begên eşîra Sipkî

• Abdulmecîd Begê Sipkî, Serokeşîr (gora wî li Meterê ye)
• Mîrza Axayê Sipkî
• Hacî Yûsiv Paşa
• Yûsiv Beg
• Emer Beg
• Polat Beg
• Elî Axa
• Şikoyê Şemdîn Axa
• Şîlan Axa
• Hesen Axa
• Rizayê Kakê (rêberê ên ku çûn ermenistanê)

Melayên navdar

• Şêx Salihî Sipkî
• Mele Resûlê Sipkî (mirin;1829, gora wî li Mûşê ye)

Navdarên eşîra Sipkî

Yek ji Pêşmergeyên sereke yên serhildana Agiriyê kurê Abdulmecîd Begê, Xalis Begê Sipkî ji vê êlê ye.

Girêdanên Derve

• Abdullah Varlı, Dîwan û jînewariya Ehmedê Xanî, Sipan Yayınları
• Mele Mahmûdê Bazîdî
• Heciyê Cindî, Hewarî